دلیل عمده ی كسانی كه می گویند در حقوق خانوادگی باید از سیستمهای غربی
پیروی كنیم این است كه وضع زمان تغییر كرده و مقتضیات قرن بیستم اینچنین اقتضا
می كند. از این رو اگر ما نظر خود را در باره ی این مسأله روشن نكنیم بحثهای دیگر ما
ناقص خواهد بود.
اگر بنا بشود تحقیق كافی و مشبعی در این مسأله صورت گیرد، این سلسله مقالات
گنجایش آن را ندارد زیرا مسائل زیادی باید طرح و بحث شود كه بعضی فلسفی و
بعضی فقهی و بعضی دیگر اخلاقی و اجتماعی است. امیدوارم در رساله ای كه در نظر
دارم در موضوع «اسلام و مقتضیات زمان» بنگارم و یادداشتهایش آماده است، همه ی
آنها را بررسی و در اختیار علاقه مندان بگذارم. فعلاً كافی است كه دو مطلب روشن
شود:
یكی اینكه هماهنگی با تغییرات زمان به این سادگی نیست كه مدعیان بی خبر
پنداشته و ورد زبان ساخته اند. در زمان، هم پیشروی وجود دارد و هم انحراف؛ باید با
پیشرفت زمان پیش رفت و با انحراف زمان مبارزه كرد. برای تشخیص ایندو از
یكدیگر باید دید پدیده ها و جریانهای نوی كه در زمان رخ می دهد از چه منابعی
سرچشمه می گیرد و به سوی چه جهتی جریان دارد؛ باید دید از كدام تمایل از
مجموعه آثار شهید مطهری . ج19، ص: 116
تمایلات وجود آدمیان و از كدام قشر از قشرهای اجتماع سرچشمه گرفته است؟ از
تمایلات عالی و انسانی انسانها یا از تمایلات پست و حیوانی آنها؟ آیا علما و
دانشمندان و تحقیقات بی غرضانه ی آنها منشأ به وجود آمدن این جریان است یا
هوسرانی و جاه طلبی و پول پرستی قشرهای فاسد اجتماع؟ این مطلب در دو مقاله ی
پیش روشن شد.