هدف از بعثت پیامبران ـ علیه السّلام ـ این است که ما انسان ها به سوی کمال حرکت کنیم، و به اخلاقیات و اوصاف الهی نائل گردیم و رنگ خدایی به خود بگیریم، خلاصه این که آدم شویم.

مسیر آدم شدن و رسیدن به کمالات انسانی، پیروی از اهلبیت ـ علیه السّلام ـ و اسوه قراردادن آنان، می باشد. برای طی این مسیر باید طبق برنامه الهی زندگی نمائیم.

علم و دانش را به اعتبارهای مختلف می توان تقسیم نمود یکی از ملاک های دسته بندی دانش، «دینی و غیر دینی بودن» علوم است. علومی که به مسائل دینی مربوط می گردند (علوم دینی) و علومی که به مسائل دینی مربوط نمی گردند(علوم غیر دینی)

اما طبق نظر شهید مطهری(ره) همه دانشهایی که در خدمت اسلام و مسلمین باشند و به رشد و پیشرفت علمی و دینی و فرهنگی جامعه اسلامی کمک کنند، علوم دینی به حساب می آیند و فراگیری آنها مورد تأکید و سفارش و احترام اسلام است. البته آنچه که مهم است خلوص نیت و الهی بودن، انگیزه تحصیل است. [1]

پس تحصیل علومی که برای جامعه مفیدند، اگر با انگیزه الهی باشد بسیار مطلوب و مورد سفارش اسلام می باشند. همچنان که تحصیل علومی که مستقیم به دین ربط دارند ـ مانند علوم حوزوی ـ اگر با انگیزه دنیایی باشد، نزد خداوندهیچ ارزشی ندارد و مورد نکوهش اسلام واقع شده است.

در ارزش گذاری تحصیل علم و دانش اندوزی، نقش عمده بر عهده نیت دانشجو است. علم اندوزی در صورتی ارزشمند بوده، ما را به سعادت و کمال نهایی نزدیک می کند که هدف اصلی از تحصیل آن، نزدیکی به خداوند باشد.در غیر این صورت نه تنها تأثیری در سعادت واقعی ندارد، بلکه از نظر نظام اخلاقی اسلام هیچ ارزشی نخواهد داشت. [2]

حال روشن است، تحصیل علومی که در جهت ارتقای همه جانبه جامعه اسلامی باشند، نه تنها با هدف اهل بیت ـ علیهم السّلام ـ مخالف نیست، بلکه اگر همراه نیت خالص باشد، همسو با این مسیر نیز خواهد بود. اگر تحصیل علم، با این شرایط باشد هیچ منافاتی با آدم شدن ما ندارد و مخالف رسیدن ما به کمالات نمی باشد.

چرا که طبق فرموده امیر المومنین ـ علیه السّلام ـ هیچ شرفی مانند علم نمی باشد [3] و شرافت آدمی در آگاهی او است. [4]

ما می توانیم نیت خود را در تحصیل علم، الهی کنیم و در کنار تحصیل به تهذیب نفس و خود سازی نیز بپردازیم و بدینوسیله به سوی کمالات حرکت کنیم.

اگر سرگذشت بسیاری از انسانهای وارسته را مطالعه نمائید، در میان آنها افرادی را خواهید دید که به درجات عالی انسانی و عرفانی نایل گردیده اند در حالی که دارای دانش حوزوی نبوده اند، هر چند نمی توان منکر شد که دست پروده عالمان ربانی و با ایمان بوده اند و خود آنها در پی یافتن سؤال های بنیادین دینی از اندیشمندان دینی مستقیمأ و یا غیر مستقیم (کتاب) استفاده کرده اند.

مثلاً دکتر چمران آن عارف شهید، دارای تحصیلات دانشگاهی بود و در رشته فیزیک اتمی به مدارج بالای علمی را طی کرده بود. یا می توان شهید رجایی، آن انسان وارسته را مثال زد. شیخ رجبعلی خیاط، شهید بابایی و سپهبد صیاد شیرازی نیز بدون اینکه در حوزه علمیه تحصیل کرده باشند، مسیر کمال و آدم شدن را طی نمودند، و در زمان ما این گونه افراد کم نیستند.

البته اگر سرگذشت تمامی این افراد را بررسی نمائید، خواهید یافت که مدام با عالم ربانی در ارتباط بوده اند و دست خود را در دست عالمی الهی و خود ساخته قرار داده بودند.

مسیر آدم شدن و مسیر تربیت الهی منحصر به حوزه علمیه نمی باشد، اگر چه علومی که مستقیم به دین (مبدأ و معاد) مربوط می گردند، بهترین و والاترین علوم می باشندچون قداست ذاتی دارندو آمدن به حوزه علمیه بهترین مسیر برای کمالات می باشد.

هر فردی باید ابتدا علاقه و استعداد خود را بسنجد. اگر استعداد و علاقه وی به رشته های دانشگاهی می باشد بهتر است همان مسیر را ادامه دهد و در کنار تحصیل، با کمک علما اخلاق و کتاب های اخلاقی به اصلاح نفس خویش نیز بپردازد و نیت خود را در تحصیل الهی نماید. اما اگر علاقه و استعداد خود را در علوم حوزوی می بیند، می تواند به دروس حوزوی بپردازد البته اگر توانایی و استعداد این را دارد که در هر دو عرصه تحصیل نماید بسیار مطلوب خواهد بود ولی در این زمینه باید مشورت نمائید.

مهم این است که بداند دروس دانشگاهی هیچ منافاتی با مسیر کمالات ندارد و مسیر کمال منحصر به حوزه علمیه نمی باشد. هر کس می تواند در مسیر زندگی خود نیت خویش را خالص گرداند و کارهایش را الهی نماید و امور خود را با خودسازی همراه نماید و با مطالعه هدفمند و راهنمایی عالمان ربانی و کسب و ارتقای بینش، راههای خود سازی را طی نماید و به سوی کمال و آدم شدن حرکت نماید.

البته این نکته را نباید از خاطر دور داشت که در حوزه هدف اصلی تمام درس ها تهذیب و تربیت افراد است. همه دروس به این منظور خوانده و تدریس می شود که دانش پژوهان نخست خود تربیت اسلامی شوند و بعد جامعه را به این سمت جهت دهند. اما دانشگاه هدف اصلی اش مسائل مربوط به زندگی دنیایی مردم است. مثلا هدف اصلی مهندسی ساختن ساختمان، ساختن راه، تأمین انرژی یا ساختن وسائل تکنولوژی است. هدف پزشکی و علوم وابسته حفظ سلامت بدنی افراد است. هدف علم حقوق رسیدن افراد به حق دنیایی خودشان است. هدف علم سیاست اداره جامعه است. تقریبا تمامی علوم دانشگاهی جنبه دنیایی دارند. به جز رشته کلام، علوم قرآن و علوم حدیث و... که آنها نیز به نوعی حوزوی هستند.

لذا در عین حال که دانشگاه رفتن با آدم شدن منافات ندارد. اما در دانشگاه هدف اصلی درس خواندن و تحصیل تربیت و آدم کردن دانشجویان نیست. بلکه هدف اصلی در آنجا تأمین مسائل زندگی خود و مردم است. اما حوزه هدف اصلی اش آدم کردن افراد است. لذا در حوزه به این جهت بیشتر بها داده می شود. آیات و روایات که در حوزه خوانده می شوند، همگی به آدم شدن افراد توجه می دهند. طلبه مرتب ذهنش با این مسأله درگیر است. به همین دلیل بیشتر احتمال دارد که به این هدف برسد. ولی دانشجو ذهنش بیشتر درگیر مسائل علمی دنیایی است. خصوصا علومی که از غرب در دانشگاه ترویج شده و رنگ مایه اسلامی به خود نگرفته اند. یعنی علوم آموخته می شوند بدون اینکه به مبنای الهی خلقت و نشانه بودن آنها برای خداوند توجه شود. پس حوزه برای آدم شدن مناسب تر است.