در
مشارکت کنید
برای ارسال سوال کلیک کنید
 
پرسش:
علت این که سنی ها عدالت را جزء اصول دین به شمار نمی آورند چیست؟ چه اختلافی در این زمینه بین شیعه و سنی وجود دارد؟
پاسخ:

استاد شهید مرتضی مطهری در این زمینه می نویسد: «اینها برای عدل تعریفی جز این سراغ ندارند که فعل خداست، پس هر فعلی چون فعل خداست عدل است، نه این که چون عدل است فعل خداست.» [1] این تفسیر و تبیین از عدل دارای اشکالات متعددی است یکی از این اشکالات این است که «از نظر این گروه هیچ ضابطی طبعاً در این کار نیست، مثلاً نمی توانیم با اتکا به اصل عدل جزماً ادعا کنیم که خداوند نیکوکار را پاداش می دهد و بدکار را کیفر، و هم نمی توانیم جزماً ادعا کنیم خداوند که چنین وعده ای در قرآن داده است قطعاً وفا خواهد کرد، بلکه اگر خداوند نیکوکاران را پاداش دهد و بدکاران را کیفر دهد، عدل خواهد بود و اگر به عکس رفتار کند باز عدل خواهد بود، اگر خداوند به وعدة خود وفا کند عدل است و اگر هم نکند باز عدل است زیرا عدل آن چیزی است که خداوند انجام دهد.

این گروه هر چند خودشان مدعی انکار عدل نیستند، ولی با توجیهی که از عدل کرده اند عملاً منکر عدلند و لهذا مخالفان اشاعره یعنی شیعه و معتزله به «عدلیه» معروف شدند.» [2] یعنی این که عدل را قبول دارند و جز اصول دین خود ذکر نموده اند.

اکنون که با عقیده اشاعره در مورد عدل الهی ـ متناسب با این نوشتار ـ آشنا شدید، با ذکر عقیده شیعه و سنی های معتزلی تفاوت این دو نظریه روشن می شود، اندیشمند فرزانه استاد شهید مرتضی مطهری در این زمینه می نویسد: «متکلمان غیر اشعری، یعنی متکلمان شیعی و معتزلی عدل را به عنوان حقیقتی واقعی در جریانات عالم، قطع نظر از انتساب و عدم انتساب جریانات به خداوند مورد توجه قرار می دهند و قائل به حسن و قبح عقلی و ذاتی شده اند. میگویند عدل ذاتاً نیک است و ظلم ذاتاً زشت است، خداوند که عقل نامتناهی است، بلکه فیض بخش همه عقلهاست هرگز کاری را که عقل نیک می شناسد ترک نمی کند و کاری که عقل زشت می شمارد، انجام نمی دهد.»[3]

بنابراین مقصود از عدل الهی این است که خداوند کارهای پسندیده انجام می دهد و ازکارهای قبیح و ناپسند منزه است


[1] - مطهری، مرتضی، عدل الهی، ص 53 و 54.

[2] - مطهری، مرتضی، عدل الهی، ص 53 و 54.

[3] - مطهری، مرتضی، عدل الهی، ص 54.


پاسخ مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات،
کليه حقوق برای پايگاه شهید مطهری محفوظ است