در توسل و استشفاع به اولیاء خدا اول باید تحقیق کرد که به کسی و از کسی باشد که خداوند او را وسیله قرار داده است. قرآن کریم می‏فرماید:

یا ایّها الّذین آمنوا اتّقوا اللّه و ابتغوا الیه الوسیلة[1]

بطور کلی، توسل به وسائل و تسبّب به اسباب، با توجه به اینکه خداست که سبب را آفریده است و خداست که سبب را سبب قرار داده است و خداست که از ما خواسته است از این وسائل و اسباب استفاده کنیم به هیچ وجه شرک نیست، بلکه عین توحید است. در این جهت، هیچ فرقی میان اسباب مادی و اسباب روحی، میان اسباب ظاهری و اسباب معنوی، میان اسباب دنیوی و اسباب اخروی نیست؛ منتهای امر، اسباب مادی را از روی تجربه و آزمایش علمی می‏توان شناخت و فهمید که چه چیز سبب است؟ و اسباب معنوی را از طریق دین، یعنی از طریق وحی، و از طریق کتاب و سنّت باید کشف کرد.

ثانیا هنگامی که انسان متوسل می‏شود یا استشفاع می‏کند باید توجهش به خدا، و از خدا به وسیله و شفیع باشد، زیرا چنانکه گفتیم شفاعت واقعی آن است که مشفوع عنده، شفیع را برانگیخته است برای شفاعت، و چون خدا خواسته و رضایت داده است شفیع شفاعت می‏کند، برخلاف شفاعت باطل که توجه اصلی به شفیع است برای اینکه اثر بر روی مشفوع عنده بگذارد، لهذا مجرم در این وقت همه توجهش به شفیع است که برود با قدرت و نفوذی که در مشفوع عنده دارد او را راضی گرداند. پس اگر توجه اصیل به شفیع باشد و از ناحیه توجه به خدا پیدا نشده باشد شرک در عبادت خواهد بود.

فعل خدا، دارای نظام است. اگر کسی بخواهد اعتناء به نظام آفرینش نداشته باشد گمراه است. به همین جهت است که خدای متعال گناهکاران را ارشاد فرموده است که در خانه رسول اکرم (صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) بروند و علاوه بر این که خود طلب مغفرت می‏کنند، از آن بزرگوار بخواهند که برای ایشان طلب مغفرت کند.

قرآن کریم می‏فرماید:

و لو انّهم اذ ظلموا انفسهم جاؤوک فاستغفروا اللّه و استغفر لهم الرّسول لوجدوا اللّه توّابا رحیما[2]

«و اگر ایشان هنگامی که (با ارتکاب گناه) به خود ستم کردند، نزد تو می‏آمدند و از خدا آمرزش می‏خواستند و پیامبر هم برای ایشان طلب مغفرت می‏کرد، خدا را توبه پذیر مهربان می‏یافتند.»

آری، به عمل صالح و تقوای فقط نمی‏توان تکیه کرد؛ همانطوری که رسول اکرم (ص) در آخرین روزهای زندگی پاکشان فرمودند: «نجات دهنده‏ای نیست جز عمل و دیگر رحمت خدا».[3]