وَ اَلشَّمْسِ وَ ضُحاها. `وَ اَلْقَمَرِ إِذا تَلاها [1].

بحثی كه در این چند شب داشتیم در اطراف قوانین ثابت و قوانین متغیر بود. عرض شد به طور كلی قوانین اصلی و قوانین فطری كه اصول هستند، ثابت و لایتغیرند ولی یك سلسله قوانین هستند كه مربوط به اوضاع و احوال و شرایط و محیط و زمان و مكان اند كه فرع و شاخه می باشند. این فرعها و شاخه ها متغیرند. در مقام مثال، كل قوانین مانند یك درخت است. درخت ریشه دارد، تنه دارد، شاخه دارد، شاخه های كوچك دارد، برگ دارد. ریشه و تنه ی درخت كه اساس درخت را تشكیل می دهد، سالهای سال دوام دارد اما برگ هرسالی اختصاص به همان سال دارد و برای سال دیگر باقی نمی ماند. این، تنه و ریشه است كه هر سال این برگها را نتیجه می دهد.

این بحث راجع به قوانین بود و قاعده اقتضا می كند كه امشب هم همان مطالب را دنبال كنم ولی دریغ است كه مثل امشبی، یعنی شب نوزدهم ماه مبارك رمضان و شب احیاء و هم شب ضربت خوردن مولا علی علیه السلام بیاید و بحثی كه انسان می كند هیچ گونه ارتباطی با مولای متقیان نداشته باشد.

---

[1] شمس/1 و 2