دو مسأله ی دیگر در باب معاشرت زن و مرد باقی مانده كه بد نیست آنها را نیز بررسی كنیم. یكی مسأله ی شنیدن صدای زن است و دیگر مسأله ی دست دادن با اوست.

در مسأله ی اول ظاهراً مسلّم است كه شنیدن صدای زن در صورتی كه تلذّذ و ریبه در كار نباشد جایز است. مرحوم آیة اللّه سید محمد كاظم طباطبائی یزدی در عروة الوثقی باب نكاح، فصل اول، مسأله ی 39 می فرماید:

لا بَأْسَ بِسَماعِ صَوْتِ الْاَجْنَبِیَّةِ ما لَمْ یَكُنْ تَلَذُّذٌ وَ لا ریبَةٌ مِنْ غَیْرِ فَرْقٍ بَیْنَ الْاَعْمی وَ الْبَصیرِ وَ اِنْ كانَ الْاَحْوَطُ التَّرْكَ فی غَیْرِ مَقامِ الضَّرورَةِ، وَ یَحْرُمُ عَلَیْها اِسْماعُ الصَّوْتِ الَّذی فیهِ تَهییجٌ لِلسّامِعِ بِتَحْسینِهِ وَ تَرْقیقِهِ. قال تَعالی : فَلا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَیَطْمَعَ اَلَّذِی فِی قَلْبِهِ مَرَضٌ. .

شنیدن صدای زن در صورتی كه تلذذ و ریبه نباشد جایز است ولی در عین حال مادامی كه ضرورتی نیست ترك آن بهتر است. و بر زن حرام است كه بخواهد صوت خود را نازك كند و نیكو سازد به طوری كه تحریك آمیز باشد، چنانكه خدای متعال در قرآن خطاب به زنان پیغمبر اكرم صلی الله علیه و آله می فرماید: در حرف زدن صدا را نازك و مهیّج نكنید كه موجب طمع بیماردلان گردد. مسأله ی جواز استماع صدای زن جزء مسلّمات است و دلیل آن سیره ی قطعی بین مسلمین و ضروری بودن و مخصوصاً سیره ی قطعی تاریخی رسول خدا و ائمه ی اطهار است.

علاوه بر این، مفهوم آیه ی مذكور این است كه حرف زدنی كه در آن كرشمه و ناز به كار نرود جایز است؛ یعنی خود این آیه دلیل بر جواز همسخن شدن زن و مرد اجنبی است.

تنها شهید اول است كه در لُمعه می فرماید: «وَ یَحْرُمُ سَماعُ صَوْتِ الْاَجْنَبِیَّة» و بعضی از فقهای معاصر احتمال داده اند كه خطایی از نُسّاخ رخ داده است و مثلاً «لا یَحْرُمُ» را «یَحْرُمُ» نوشته اند.

در مورد مسأله ی دوم شكی نیست كه حتی در صورتی كه تلذذ و ریبه هم نباشد دست دادن زن و مرد اجنبی جایز نیست مگر اینكه جامه ای حائل باشد مانند دستكش. در این مسأله، هم در روایات و هم در فتاوای فقها اتفاق كلمه می باشد. در بعضی از روایات علاوه بر اینكه قید شده كه مصافحه بدون حائل نباشد، اضافه شده كه باید دست را فشار ندهند. مرحوم سید در عروة الوثقی بعد از مسأله ی پیش می فرماید:

لا یَجوزُ مُصافَحَةُ الْاَجْنَبِیَّةِ. نَعَمْ لا بَأْسَ بِها مِنْ وَراءِ الثَّوْبِ. .

دست دادن با زن بیگانه جایز نیست ولی اگر جامه ای حائل باشد مانعی ندارد.

بدیهی است كه جایز بودن دست دادن با زن بیگانه در صورت حائل بودن جامه یا دستكش، مشروط به این است كه تلذذ و ریبه ای در كار نباشد، اما اگر تلذذ و ریبه در كار باشد همان طور كه بعضی از فقهای دیگر در حاشیه ی عروة یادآوری كرده اند قطعاً حرام است.