در آغاز این مقاله گفتیم مخالفان پیغمبر و اسلام در آن تاریخ، آن حضرت را به اخذ مطلب از افواه دیگران متّهم كردند (در آیاتی از قرآن این اتّهام منعكس است) ، ولی به این جهت متّهم نكردند كه چون با سواد است و خواندن و نوشتن می داند، شاید كتابهایی نزد خود دارد و مطالبی كه می آورد از آن كتابها استفاده كرده است.

ممكن است كسی بگوید رسول خدا را به این جهت نیز متّهم كرده اند و این اتّهام نیز در قرآن منعكس است. در سوره ی فرقان آیه ی 5 می فرماید:

جواب این است كه گذشته از اینكه اتّهامات دشمنان پیغمبر آنچنان تعصّب آمیز و ناشی از عقده و احساسات بود كه به تعبیر قرآن جز «ظلم و زور» نامی بر آن نتوان نهاد، این آیه صراحت ندارد كه آنها مدّعی بوده اند پیغمبر خودش می نوشته است.

كلمه ی «اكتتاب» ، هم به معنی نوشتن آمده است و هم به معنی «استكتاب» كه عبارت است از اینكه شخصی از دیگری بخواهد كه برای او بنویسد. ذیل آیه قرینه است كه مقصود معنی دوم است، زیرا مضمون آیه این است: «آنها گفتند افسانه های پیشینیان را نوشته (یا دیگران برایش نوشته اند) پس هر بامداد و پسین بر او قرائت می شود» . «اكتتاب» را به صورت ماضی و «املاء» را به صورت جاری و مستمر ذكر كرده است؛ یعنی چیزهایی كه قبلاً آنها را نویسانیده است، دیگران كه سواد خواندن دارند هر صبح و شام می آیند و بر او می خوانند و او از آنها یاد می گیرد و حفظ می كند. اگر خود پیغمبر خواندن می دانست لزومی نداشت بگویند دیگران هر صبح و شام بر او املاء می كنند، كافی بود بگویند خودش مراجعه می كند و به ذهن می سپارد.

پس حتّی كافران زورگو و تهمت ساز زمان پیغمبر نیز- كه همه گونه تهمت به او می زدند: دیوانه اش می خواندند، ساحر و جادوگرش می نامیدند، كذّابش لقب دادند، به تعلّم شفاهی از افواه دیگران متّهمش كردند- نتوانستند ادّعا كنند چون خواندن و نوشتن می داند محتویات كتابهای دیگر را به نام خودش برای ما می خواند.