1. آیا این فكر یك عقیده ی خرافی است.
مبنای علمی و
فلسفی؟ :
ریشه ی هندی و چینی
جلد دوم . ج2، ص: 154
دارد و از آنجا به سایر نقاط جهان سرایت كرده و یا یك عقیده ی
فلسفی است و مبنای فكری صحیحی دارد و از همه جا می تواند
ریشه داشته باشد و در همه جا باید اعمال گردد؟ .
آیا در تزكیه ی
نفس باید
چیزی از
اعضای درونی
نفس كم شود؟
نظیر بریدن دم
در حیوانات و
یا ختنه:
2. پاكیزه كردن نفس یعنی چه؟ چرا نگوییم هرچه آفریده شده،
پاك آفریده شده و چرا نوعی بدبینی به خلقت داشته باشیم و مگر چه
ریشه هایی از شر در خلقت ما وجود دارد كه باید آنها را درآوریم تا
نفس ما پاكیزه شود؟
3. رابطه ی تزكیه و تهذیب نفس با اصل تكامل و جنگ خیر و شر
و اینكه برای رسیدن انسان به كمال، وجود نیروهای بازدارنده و
منحرف كننده لازم است.
آیا تزكیه ی نفس
موجب هدر
دادن وقت و
نیروهاست یا
موجب تكمیل
و تقویت آنها
و طرد عوامل
مزاحم؟ :
4. تزكیه ی نفس اگر خوب صورت گیرد مستلزم اتلاف نیروهای
بدنی و نفسانی نیست، موجب تقویت و بهتر استفاده كردن از
آنهاست. تزكیه ی نفس هندی این عیب را دارد كه مستلزم اتلاف و به
هدر دادن نیروها و استعدادهای بدنی است، هرچند نوعی نیروهای
روحی را زنده و تقویت می كند. اساس ریاضتهای هندی بر اعتقاد به
نوعی «من» است كه در زیر پرده های ضخیم ماده گرفتار است و باید
این پرده ها را عقب زد تا روح شخصیت واقعی خود را آشكار سازد.
5. تزكیه ی نفس صحیح آن است كه بدون آنكه نیرویی را هدر دهد
و تلف كند، نیروهای باطنی را آزاد و تقویت كند نظیر آزاد كردن
نیروهای اتم و شكافتن آن. (رجوع شود به ورقه های «تزكیه ی نفس و
ترك دنیایی كه نیرو و آزادی است» . )