در خلال آیات انفاق آیه ی معروف حكمت آمده: «یُؤْتِی الْحِكْمَةَ مَنْ یَشاءُ وَ مَنْ یُؤْتَ الْحِكْمَةَ فَقَدْ اُوتِیَ خَیْراً كَثیراً(269 بقره) . البته حكمت در اینجا اختصاص ندارد به آنچه مربوط به انفاقات است ولی بعید نیست كه اشاره باشد به اینكه انفاقات باید حكیمانه و منطقی و از روی توجه به اثر و نتیجه باشد؛ تنها حسن نیت و اخلاص كافی نیست، حكمت و منطق و تعقل هم لازم است. انفاقات اگر بدون توجه به نتیجه باشد و صرفاً جنبه ی احساساتی و ترحم داشته باشد زیان آور است. اتفاقاً در آیات انفاق چیزی كه دیده نمی شود عواطف و احساسات و ترحم است؛ هیچ نمی گوید رحم كنید، إرْحَمْ تُرْحَمْ. شاید به خاطر این است كه اسلام نمی خواهد انفاقات بر پایه ی عواطف و احساسات باشد. البته عاطفه خوب است اما پایه ی احسانها اگر تنها بر عواطف باشد آدمی می خواهد فایده برساند، ضرر می رساند.

امروز انفاقات ما غالباً نتیجه ی گداپروری دارد، یعنی گروه كثیری را فاسد می كنیم و مردانگی و غیرت و مروّت را در آنها می كُشیم. بالاتر اینكه وجوهات ما و موقوفات ما انگل پرور شده، انگل پروری ما فوق گداپروری است، زیرا در انگل این خاصیت است كه مواد غذایی را از او می گیرد و نمی گذارد به خود بدن برسد، روزبه روز چهره ی آن آدم زردترو نیرویش كاهش می یابد اما آن انگل روزبه روز چاقتر و گنده تر می شود و توالد و تزاید زایدالوصفی مثل كرم كدو پیدا می كند و بدن را از بین می برد.

اینكه در آیه ی سوره ی آل عمران، اوایل سوره می فرماید: «إنَّ الَّذینَ كَفَروا لَنْ تُغْنِیَ عَنْهُمْ أمْوالُهُمْ وَلا أوْلادُهُمْ. . . مَثَلُ ما یُنْفِقونَ فی هذِهِ الْحَیوةِ الدُّنْیا كَمَثلِ ریحٍ فیها صِرٌّ أصابَتْ حَرْثَ قَوْمٍ ظَلَموا أنْفُسَهُمْ فَأهْلَكَتْهُ وَ ما ظَلَمَهُمُ اللّهُ وَلكِنْ أنْفُسَهُمْ یَظْلِمونَ» در این آیات، انفاقات كافرمآبانه را ذكر كرده كه اثرش معكوس است، بدبخت كننده است، دشمن پرور است، بلاساز است، مثل آبی است كه به جای آنكه در زراعت مورد استفاده قرار بگیرد به باتلاق می ریزد و منشأ پشه ی مالاریا و میكروبهای خطرناك می گردد. فرق بین منطق و احساسات این است كه در منطق توجه به اثر و نتیجه هست، تدبیر است ولی در احساسات هیجان بی منطق و تسكین حالت نفسانی خود است و لیس الاّ.

موقوفاتی ما داریم كه همانها سبب بزرگ بدبختی ما شده. در مشهد موقوفاتی در آستانه هست كه حتی برای فوت كردن چراغها موقوفه قرار داده شده. شك ندارد كه روی حسن نیت این وقف صورت گرفته ولی روی حسن تعقل و توجه به اثر و نتیجه نبوده كه اثر این كار این است كه نسلهایی را مایه بدبختی اجتماع قرار دهد، زیرا مایه اصلی فساد و بدبختی بیكاری و پولداری است.

در مشاهد مشرّف هنوز هم مردم مبالغ زیادی شمع نذر می كنند.

فكر نمی كنند كه یك روزی این كار خوب بود كه چراغ نبود، حالا كه برق هست چه احتیاجی به شمع است؟ هم پول خود را هدر می دهند، هم آنكه یك پست مهم در این مشاهد به وجود آمده كه سرقفلی و درآمد و امتیاز دارد و آن پست شمع دزدی است.

میلیونها تومان در محرم و صفر و رمضان و فاطمیه در راه خدا مصرف می شود ولی چون از روی توجه به اثر و نتیجه نیست، حكمت و منطق در آن دخالت داده نشده، اثر خوبش كم است و اثر سوئش زیاد است. الآن سدهای بزرگ ترقی، افرادی هستند كه مصنوع اوقاف ووجوهات می باشند [1]

---