15. امر به معروف سه مرحله دارد: مرحله قلب یعنی مرحله فكر و
نیت، مرحله زبان یعنی مرحله نطق و بیان و تبلیغ، و مرحله دست یعنی
مرحله عمل. بعضی این سه مرحله را چنین تفسیر می كنند: مرحله
جوش و خروش و لعن و نفرین و عصبیت جاهلانه، مرحله پند و
اندرزهای خشك، مرحله اعمال زور و خشونت.
در مرحله قلب و ضمیر، ما باید علاقه مند و مخلص و هم با فكر و
نقشه باشیم. در مرحله زبان باید منطق روشنگر داشته باشیم نه اوامر
تحكم آمیز كه خطر فراوان دارد و مشمئزكننده است و حداقل این است
كه بی اثر است. در عبادت می توان مردم را با نیروی عشق وادار كرد
ولی در مسائل اجتماعی باید برنامه و ایدئولوژی مشخص در كار باشد،
جای تعبد نیست. در مرحله عمل باید اخلاق داشته باشیم، پیشقدم
باشیم، مهربان باشیم، ازخودگذشته باشیم، تعاون و همكاری داشته
باشیم و احیاناً اعمال زور و قدرت كنیم و مقدمتاً باید تحصیل قدرت
كنیم. جنجال و رجّاله بازی و هوچی گری و زورگویی، عمل نیست.
درباره اعمال زور در جای مناسب و اعمال محبت در جای خود و تقدم
محبت بر زور، كلام علی علیه السلام درباره رسول خدا بهترین شاهد است:
«قد احكم مرا همه و احمی مواسمه» . سعدی می گوید:
درشتی و نرمی به هم در به است
چو رگزن كه جرّاح و مرهم نه است