اما علم و اطلاع. اولاً باید علم و اطلاعش به مبانی دین كافی باشد، باید اسلام را
كاملاً بشناسد، به روح تعلیمات اسلامی آگاه باشد؛ ظاهر اسلام و باطن اسلام، پوسته ی
اسلام و هسته ی اسلام، همه را در حد خود و جای خود بشناسد تا بفهمد مصلحت دین
یعنی چه. ثانیاً تنها دانستن و شناختن دین برای مصلحت گویی كافی نیست؛ جامعه
را باید بشناسد، به اوضاع دنیا باید آگاه باشد، باید بفهمد كه در دنیا چه می گذرد و
امروز مصلحت جامعه ی اسلامی در برابر جریانهای موجود دنیا چه اقتضا می كند، و
مردم را به آن جریانها و مصالح واقعی آنها آگاه بكند.
متأسفم كه باید بگویم ما از این جهت ضعیفیم. ما در جنبه ی موعظه ضعیف
نبوده ایم و نیستیم و لااقل خیلی ضعیف نیستیم اما در این قسمت خیلی ضعیفیم، در
این جهت كمتر مطالعه داریم. این كلام امام رضا علیه السلام خیلی قیمت دارد. فرمود: مردم
را به مصلحت دین و دنیای آنها آگاه بكنید. آدمی كه سر و كارش فقط با چند كتاب
معین در یك علم بخصوص مثلاً فقه، ادبیات، فلسفه و غیره باشد و در كنج مدرسه
بسر برد نمی تواند بفهمد در جامعه چه می گذرد و چه باید كرد. انسان در كنج مدرسه
نمی تواند مصالح جامعه را تشخیص بدهد. علم و اطلاع به اوضاع جاری و متغیر
جهان لازم است. شامّه ی تیز می خواهد كه حتی حوادثی كه در آینده واقع می شود از
حالا پیش بینی كند و جامعه را طوری از آن حادثه عبور دهد كه با خطری مواجه
نشود. هدایت بدون قدرت پیش بینی امكان پذیر نیست.