كتب حدیث اهل تسنن هم ضبط شده. رسول اكرم می فرماید: اِنّا مَعاشِرَ الْاَنْبِیاءِ اُمِرْنا اَنْ نُكَلِّمَ النّاسَ عَلی قَدْرِ عُقولِهِمْ [1] ما پیغمبران مأموریم كه با مردم به اندازه ی عقلشان سخن بگوییم. ما با هركس حرف می زنیم، ظرفیت عقل و سطح فكر او را در نظر می گیریم و متناسب با عقل و فكر خود او حرف می زنیم؛ با آن كه سطح فكرش بالاتر است در سطح بالاتر و با آن كه سطح فكرش پایین تر است در سطح پایین تر گفتگو می كنیم؛ با آدم عامی سخن بلند ملكوتی كه سرش گیج شود نمی گوییم و به یك حكیم، جوابی كه به یك پیرزن می دهیم نمی دهیم. مولوی به مضمون همین حدیث اشاره می كند و می گوید:

پست می گویم به اندازه ی عقول

عیب نبود این، بود كار رسول

یك فرق كه بین روش انبیا و روش فلاسفه هست این است كه فلاسفه یك منطق و یك سطح معین همیشه در بیان به كار می برند. آنها یك متاع و یك جنس بیشتر در مغازه ی خود ندارند. مشتریهای آنها هم فقط یك طبقه هستند و این از عجز آنهاست، زیرا مقصود خود را جز در لفّافه ی یك سلسله اصطلاحات نمی توانند بگویند و ناچار یك طبقه ی معین كه به زبان آنها آشنا هستند حرف آنها را می فهمند و بس. می گویند بر سر در مدرسه ی معروف افلاطون- كه باغی بود در بیرون شهر آتن و نام آن باغ آكادمیا بود و امروز هم به همین مناسبت مجامع علمی را آكادمی می گویند- شعری نوشته بود كه مضمونش این بود: هركس هندسه نخوانده به این مدرسه وارد نشود.

در مكتب و روشی كه انبیا دارند همه گونه شاگرد می تواند استفاده كند، همه جور متاع در آنجا هست، هم عالیِ عالی كه افلاطون باید بیاید شاگردی كند و هم پایینِ پایین كه به درد یك پیرزن می خورد. بر سر در هیچ مكتب پیغمبری نوشته نشده كه هركس می خواهد از اینجا استفاده كند باید فلان قدر تحصیل كرده باشد.

البته هرچه بیشتر تحصیل كرده باشد و مستعدتر باشد بیشتر استفاده می كند، هرچه كمتر مستعد باشد باز به اندازه ی خودش می تواند بهره ببرد، زیرا اِنّا مَعاشِرَ الْاَنْبِیاءِ اُمِرْنا اَنْ نُكَلِّمَ النّاسَ عَلی قَدْرِ عُقولِهِمْ.

مجموعه آثار شهید مطهری . ج24، ص: 521

[1] . كافی، ج 1 / ص 23.