بسم اللّه الرّحمن الرّحیم
الحمد للّه رب العالمین بارئ الخلائق اجمعین و الصّلوة و السّلام علی عبد اللّه
و رسوله و حبیبه و صفیّه سیدنا و نبیّنا و مولانا ابی القاسم محمد و علی آله
الطّیّبین الطّاهرین المعصومین. اعوذ باللّه من الشیطان الرجیم.
لا اِكْراهَ فِی الدّینِ قَدْ تَبَیَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَیِّ فَمَنْ یَكْفُرْ بِالطّاغوتِ وَ یُؤْمِنْ بِاللّهِ
فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقی لَاانْفِصامَ لَها وَ اللّهُ سَمیعٌ عَلیمٌ [1].
یكی از انواع آزادیها كه از انواع آزادی اجتماعی شمرده می شود، به اصطلاحِ امروز
آزادی عقیده و تفكر است. انسان در جمیع شئون حیاتی خود باید آزاد باشد، یعنی
مانعی و سدی برای پیشروی و جولان او وجود نداشته باشد، سدی برای پرورش
مجموعه آثار شهید مطهری . ج24، ص: 368
هیچ یك از استعدادهای او در كار نباشد. یكی از مقدس ترین استعدادهایی كه در
بشر هست و شدیدا نیازمند به آزادی است تفكر است- و فعلا عرض می كنیم فكر و
عقیده كه بعد میان ایندو تفكیك خواهیم كرد- بلكه مهمترین قسمتی از انسان كه
لازم است پرورش پیدا كند تفكر است و قهرا چون این پرورش نیازمند به آزادی
یعنی نبودن سد و مانع در جلو تفكر است، بنابراین انسان نیازمند به آزادی در تفكر
است. امروز هم می بینیم مسئله ای بسیار مهم و قابل توجه به نام آزادی عقیده در
جهان مطرح است، خصوصا بعد از انتشار اعلامیه های حقوق بشر. در مقدمه اعلامیه
جهانی حقوق بشر «ظهور دنیایی كه در آن افراد بشر در بیان عقیده، آزاد و از ترس و
فقر فارغ باشند» به عنوان بالاترین آرمان بشری اعلام شده است.
در اینجا عقیده اعم است از عقیده اجتماعی و سیاسی و عقیده مذهبی. پس در
واقع بزرگترین آرزوی بشری این است كه جهانی آزاد به وجود بیاید كه در آن بیان
عقیده هر كسی آزاد باشد، هر كسی حق داشته باشد هر عقیده ای را می خواهد
انتخاب كند و نیز در اظهار و بیان عقیده اش آزاد باشد. در آن دنیا ترس و فقر هم
نباشد، امنیت كامل برقرار باشد، رفاه اقتصادی كامل در كار باشد. چنین دنیایی به
عنوان آرمان بشری اعلام شده است. در ماده نوزدهم این اعلامیه چنین می خوانیم:
هر كسی حق آزادی عقیده و بیان دارد و حق مزبور شامل آن است كه از
داشتن عقاید خود بیم و اضطرابی نداشته باشد، در كسب اطلاعات و افكار
و در اخذ و انتشار آن به تمام وسایل ممكن و بدون ملاحظات مرزی آزاد
باشد.