این منطق، منطق بسیار خوب و منطق بسیار عالی است. این غلط است كه بگوییم دین گفته دنیا آنقدر بی قیمت است كه حتی یك دروغ هم برایش نباید گفت، یك خیانت و ظلم هم برایش نباید كرد؛ تفسیر صحیحش این است كه دین اینقدر به اصول و به حقوق و به عقیده و به ایمان و به اخلاق اهمیت می دهد كه می گوید به خاطر اینها از دنیا و مافیها باید گذشت.

واقعاً هم همین است. اگر انسان و انسانیت و ارزشهای معنوی را درك كنیم، جز این نباید بگوییم. در همه ی دنیا حتی مادی مسلك ها ناچارند به اصول و حقوق اهمیت بدهند، مطامع و منافع مادی را در مقابل عقیده و مسلك و اصول و حقوق كوچك بشمارند. این مطلب در زبان دین- كه زبان مخصوصی هست- به بی ارزشی و بی اهمیتی دنیا تعبیر می شود. تنها با مبانی دین، این منطق را می توان به بشر داد و می توان بشر را معتقد كرد كه عقیده و مسلك و اصول و حقوق، فوق منافع و مطامع است. اگر مبانی دین را از بشر بگیریم پایه و مبنایی برای این حقیقت كه انسانیت برتر از منافع است باقی نمی ماند. دنیا را اگر فی حد نفسه در نظر بگیریم قطع نظر از اینكه بخواهیم به خاطر دنیا گناهی مرتكب شویم، اصولی را مخالفت كنیم، حقوقی را پایمال كنیم، از این نظر دنیا برای ما بسیار با ارزش است، به تعبیر رسول اكرم صلی الله علیه و آله و سلم اَلدُّنْیا مَزْرِعَةُ الْآخِرَة [1]دنیا مزرعه و كشتگاه آخرت است، به تعبیر امیرالمؤمنین علیه السلام مَسْجِدُ اَحِبّاءِ اللّهِ وَ مُصَلّی مَلائِكَةِ اللّهِ وَ مَهْبِطُ وَحْیِ اللّهِ وَ مَتْجَرُ اَوْلِیاءِ اللّه [2]است، كشتگاه آخرت است، مركز عبادت خداست، محل هبوط و نزول وحی الهی است، تجارتخانه ی اولیای خداست. چنین جایی را كه نمی شود گفت جای بی فایده و بی ارزشی است.

دین با این منطق عالی خود ارزش دنیا را از آنچه هست و همه می فهمند پایین نیاورده، ارزش معنویت و تقوا و فضیلت و حقوق اجتماعی را كه كمتر مردم به آن پی می برند معرفی كرده و بالا برده است. پس بی ارزشی دنیا بی ارزشی مقایسه ای است. بی ارزشی مقایسه ای با محترم بودن حقوق مربوط به زندگی دنیا منافات ندارد، بلكه عین احترام به حقوق است.

همان طوری كه عرض كردم همین مقررات حقوقی محكم اسلام دلیل است بر اینكه بی ارزشی دنیا بی ارزشی مقایسه ای است. این اولاً.

---