موضوع بحث «عرفان حافظ» است. دیوان حافظ از قدیم الایام یك دیوان عرفانی تلقی شده است. البته دواوین عرفانی در شعر فارسی زیاد است، ولی نه خیلی زیاد، و آنهایی كه واقعاً عرفان شناخته شده است به معنی اینكه تلقی دیگران این بوده است كه گوینده واقعاً مرد عارفی بوده است و ادراكات و احساسات عارفانه خودش را در شعرش منعكس كرده و وارد در عرفان بوده است، چنین دیوانهایی در زبان فارسی زیاد نیست، غالباً مقلدند نه عارف، ولی البته هست، دیوان عطار مسلّم دیوانی است عرفانی، اشعار عراقی اشعاری است عرفانی، دیوان مغربی دیوانی است عرفانی، و از همه معروفتر و شاخصتر دو دیوان است: دیوان مثنوی و دیوان حافظ.

ما اگر بخواهیم درباره ی عرفان حافظ بحث كنیم، اول باید به این نكته توجه كنیم كه عرفان دو قسمت است: عرفان نظری و عرفان عملی. اول عرفان عملی را ذكر می كنیم.