خداوند در قرآن كریم به پیغمبر اكرم می فرماید: «از خداوند فزونی علم بخواه. » [1] پیغمبر اكرم فرمود: «بر هر مسلمانی واجب است كه علم طلب كند تا دانا گردد، همانا خداوند طالبان علم را دوست می دارد. » [2] در یكی از جنگها مسلمانان از دشمن اسیر گرفتند. طبق معمول از اسیران مبلغی پول به عنوان فدیه گرفته می شد و آنها آزاد می شدند. رسول خدا از اسیران سؤال كرد: آیا سواد دارید یا نه؟ بعضی از آنها باسواد بودند. فرمود: فدیه شما این است كه به افرادی از مسلمانان درس بدهید و آنها را باسواد كنید. علم دو جنبه دارد: یكی این كه در ذات خود شرف و كمال است. دانستن طبعا بر ندانستن شرف دارد. دانستن نور است و ندانستن ظلمت، دانستن هستی است و ندانستن نیستی. نور بر ظلمت و هستی بر نیستی بالطبع مقدّم است. عالیترین استعداد انسان این است كه می تواند تا اندازه ای از حقایق جهان باخبر گردد و قوانین جهان را بشناسد. خداوند در نهاد بشر غریزه دانش خواهی و حقیقت جویی قرار داده است. اگر كسی زورمندی را به خاطر زورش و یا ثروتمندی را به خاطر ثروتش احترام كند، در نظرها پست و شایسته ملامت شمرده می شود، ولی اگر دانشمندی را به خاطر دانشش و یا پاكدامنی را به خاطر امانت و درستی و پاكدامنی اش احترام كند در نظرها كار پسندیده ای انجام داده است؛ زیرا احترام زورمند به خاطر زور نشانه جبن و ترس و یا تملّق و چاپلوسی است و احترام ثروتمند به خاطر ثروتش نشانه طمع و آزمندی است، اما احترام دانشمند به خاطر دانش نشانه دانش خواهی و حقیقت جویی است و احترام پاكدامن و پارسا به خاطر پاكدامنی و پارسایی نشانه علاقه به تقوا و پارسایی است. دیگر این كه علم بهترین وسیله زندگی است، قدرت و توانایی است؛ سلاحی است كه خداوند به بشر داده تا در نبرد زندگی، خود را حفظ كند. اگر به شیر دندانها و چنگالهای نیرومند و به آهو پای دونده و به پرندگان پر و بال داده شده، به بشر عقل و علم داده شده است. به وسیله علم است كه می توان با بیماریها و میكروبهای كشنده و با فقر و تنگدستی و با ظلم و ستمكاری مبارزه كرد. رسول اكرم فرمود: همانا به وسیله علم است كه خداوند اقوامی را بلند می كند و پیشوای دیگران قرار می دهد. دیگران آثار آنها را اقتباس می كنند و به عمل آنها هدایت می یابند و از فكر آنها استفاده می برند. علم، حیات دلها و نور چشمها و نیروی بدنهاست. علم آدمی را به جایگاه نیكان و درجات عالی دنیا و آخرت می رساند [3].

---