رسول اكرم صلی الله علیه و آله فرمود: «دنیا مزرعه ی آخرت است. » در سوره ی مباركه ی بنی اسرائیل می فرماید:

اگر كسانی نظر كوتاه داشته باشند و همت كم، و سعادت خود را در همین امور زودگذر و موقت بدانند و تنها این امور را بخواهند، ما هم در فراهم ساختن آنچه آنها می خواهند تعجیل می كنیم و به آنها می دهیم، و اگر كسانی نظر بلند و همت عالی داشته باشند و سعادت خود را محدود نكنند و آخرت و عاقبت را نیز بخواهند و برای آن عمل كنند باز هم همان مطلوب و همان مقصود را به آنها می دهیم [1] بعد از آنكه این قسمت را ذكر می كند، می فرماید:

ما همه را كمك می كنیم و مدد می رسانیم، هم این دسته و هم آن دسته را؛ عطا و بخشش پروردگار تو هرگز از هیچ موجودی قطع و بریده نمی شود؛ فیض پروردگار، عام و شامل است و هر موجودی را در راه خودش و مطابق استعدادی كه دارد پرورش می دهد و تكمیل می كند [2] كلمه ی «رب» كه در این آیه ی كریمه آمده است به معنای پروردگار و پرورش دهنده است. بعد از آنكه می فرماید: هركسی در هر راهی كه گام بردارد و هر مقصدی را كه جستجو كند ما به او مدد می رسانیم و فیض خود را از او دریغ نمی داریم، می فرماید:

به موجب اینكه ما رب عالم و پروردگار عالم هستیم و به حكم اینكه پرورش دهنده ی موجودات هستیم و یكی از شئون ما ربوبیت و پرورش دادن است، هر دو دسته را در راه خود تقویت و تكمیل می كنیم و پرورش می دهیم.

آری، ناموس جهان این است كه هر بذری كه كاشته شود در آغوش عوامل بی منتهایی كه هست پرورش یابد و رشد كند. جهان دستگاه مساعدی است برای كشت و زرع. اعمالی كه ما در جهان انجام می دهیم از نیك و از بد، هر یك بذری است كه در مزرعه ی این جهان می افشانیم. پیغمبر اكرم فرمود: «دنیا مزرعه ی آخرت است. » هركسی آن درَود عاقبت كار كه كِشت. هیچ عملی در این جهان گم نمی شود و از بین نمی رود؛ نه تنها گم نمی شود و از بین نمی رود، بلكه آن عمل در زمین روح خود ما و در زمین اجتماع ما و بالاخره در زمین مساعد جهان- كه محفوف به هزارها عوامل است- فرو می رود و پس از مدتی می دمد و خود را بروز می دهد:

در قرآن كریم در موردی كه گروهی از مسلمانان با گروهی از یهودیان مجادله می كردند و هر دسته می گفتند: خداوندْ ما را به گناهمان نمی گیرد، در این مورد آیه ی قرآن نازل شد كه خلاصه اش این است: زهی تصور باطل، زهی خیال محال! فرمود:

نه آن طور است كه عده ای از شما مسلمانان كوتاه فكر و ناآشنا به حقایق اسلامی پنداشته اید و نه آن طوری كه آن دسته ی دیگر پنداشته اند. هركسی تخم بد بكارد و بذر بد بیفشاند به سزای عمل خودش، یعنی به ثمره ی تخمی كه كاشته لامحاله خواهد رسید. قانون الهی تغییرپذیر نیست. پیغمبران آمده اند كه به بشر راه خوب عمل كردن و خوب بذر افشاندن در مزرعه ی جهان را بیاموزند؛ آمده اند كه به مردم جهان بیاموزند: اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ اَلْعالَمِینَ ستایش مخصوص ذات اقدس الهی است كه مربی و پرورش دهنده ی همه ی عوالم هستی است كه هر ماده ی مستعدی را به كمال لایق خودش می رساند، دانه ی گندم را به صورت ساقه و خوشه ی گندم و دانه ی جو را به صورت محصول جو پرورش می دهد، از هسته ی خرما درخت خرما و از هسته ی زردآلو درخت زردآلو به وجود می آورد. مقام ربوبیت الهی اقتضا می كند كه همه ی موجودات را پرورش دهد و تكمیل كند. این بشر است كه باید از نظر شخص خودش و سعادت خودش، به خود بپردازد. این بشر است كه باید بداند هر عملی كه می كند بذری است كه در باغ وجود می كارد و ثمره ی شیرین یا تلخش به او می رسد، كسی نمی تواند از ثمره ی كشت دیگری استفاده كند، و همچنین كسی نمی تواند كه بد بكارد و خوب بدرَود.

رسول اكرم به یگانه دختر عزیزش صدّیقه ی كبری (سلام اللّه علیها) - كه فوق العاده او را دوست می داشت و او را پاره ی جگر خود می نامید- فرمود: دختر عزیزم! خودت برای خودت عمل كن، خودت در بوستان زندگی و سعادت خودت بذرهای نیك بیفشان كه من نمی توانم تو را بی نیاز كنم و تو نمی توانی ثمره ی عمل مرا بچینی.

رسول اكرم بعد از بعثت، مجلسی از بستگان نزدیك خود فراهم آورد به امر خدا كه آنها را از عواقب اعمالشان بترساند و نسبت به آنها اعلام خطر كند؛ فرمود:

فرزندان عبدالمطّلب! گمان مبرید و نگویید كه محمد از ماست، ما هرچه كه بخواهیم بكنیم می كنیم و به محمد به حكم آنكه پیغمبر است و فرستاده یخداست پشتگرمی داریم. در دستگاه عدالت الهی كه به وزن ذره ای نیك و بد گم نمی شود، كسی نمی تواند به پشتگرمی كس دیگر مغرور شود و او را دستاویز اعمال ناشایست خود قرار دهد.

شخصی از علی علیه السلام تقاضای پند و موعظه ای كرد. اولین جمله ای كه آن حضرت به او فرمود این بود: جزء آن دسته از مردم مباش كه آرزوی رسیدن به مقامات اخروی و معنوی را دارند ولی می خواهند بدون آنكه عملی انجام دهند به آن برسند؛ بدون عمل سعادتی به دست نمی آید:

---