در اینجا من پیشنهادی دارم كه برای پیشرفت و ترقی فقه ما بسیار مفید است.

این را قبلاً مرحوم آیت اللّه حاج شیخ عبد الكریم یزدی اعلی اللّه مقامه فرموده اند و من پیشنهاد ایشان را عرض می كنم.

ایشان گفته بودند چه لزومی دارد كه مردم در همه مسائل از یك نفر تقلید كنند.

بهتر این است كه قسمتهای تخصصی در فقه قرار دهند، یعنی هر دسته ای بعد از آنكه یك دوره فقه عمومی را دیدند و اطلاع پیدا كردند، تخصص خود را در یك قسمت معین قرار دهند و مردم هم در همان قسمت تخصصی از آنها تقلید كنند. مثلاً بعضی رشته تخصصی خود را عبادات قرار دهند و بعضی معاملات و بعضی سیاسات و بعضی احكام (احكام به اصطلاح فقه) ، همان طوری كه در طب این كار شده ورشته های تخصصی پیش آمده، هر دسته ای متخصص یك رشته از رشته های پزشكی هستند، بعضی متخصص قلب می باشند، بعضی متخصص چشم، بعضی متخصص گوش و حلق و بینی و بعضی متخصص چیز دیگر. اگر این كار بشود هركسی بهتر می تواند تحقیق كند در قسمت خودش. گمان می كنم در كتاب الكلام یجر الكلام تألیف آقای سید احمد زنجانی سلّمه اللّه این مطلب از قول ایشان چاپ شده.

این پیشنهاد بسیار پیشنهاد خوبی است، و من اضافه می كنم كه احتیاج به تقسیم كار در فقه و به وجود آمدن رشته های تخصصی در فقاهت، از صد سال پیش به این طرف ضرورت پیدا كرده و در وضع موجود یا باید فقهای این زمان جلوی رشد و تكامل فقه را بگیرند و متوقف سازند و یا به این پیشنهاد تسلیم شوند.