اسلام چندزنی را برخلاف چندشوهری بكلی نسخ و لغو نكرد، بلكه آن را تحدید و تقیید كرد؛ یعنی از طرفی نامحدودی را از میان برد و برای آن حداكثر قائل شد كه چهارتاست، و از طرف دیگر برای آن قیود و شرایطی قرار داد و به هركس اجازه نداد كه همسران متعدد انتخاب كند. در آینده در باره ی آن قیود و شرایط و همچنین در باره ی اینكه چرا اسلام چند زنی را بكلی لغو نكرد بحث خواهیم كرد.

عجیب این است كه در قرون وسطی از جمله تبلیغاتی كه به ضد اسلام می كردند این بود كه می گفتند پیغمبر اسلام برای اولین بار رسم تعدد زوجات را در جهان اختراع كرد! ! و مدعی بودند شالوده ی اسلام تعدد زوجات است و علت پیشرفت سریع اسلام درمیان اقوام و ملل گوناگون اجازه ی تعدد زوجات است. و هم ادعا می كردند كه علت انحطاط مشرق زمین نیز تعدد زوجات است.

ویل دورانت در جلد اول تاریخ تمدن صفحه ی 61 می گوید:

«علمای دینی در قرون وسطی چنین تصور می كردند كه تعدد زوجات از ابتكارات پیغمبر اسلام است، در صورتی كه چنین نیست و چنانكه دیدیم در اجتماعات ابتدایی جریان چندهمسری بیشتر مطابق آن بوده است.

عللی كه سبب پیدایش عادت تعدد زوجات در اجتماعات ابتدایی گشته فراوان است. به واسطه ی اشتغال مردان به جنگ و شكار، زندگی مرد بیشتر در معرض خطر بود و به همین جهت مردان بیشتر از زنان تلف می شدند و فزونی عده ی زنان بر مردان سبب می شد كه یا تعدد زوجات رواج پیدا كند و یا عده ای از زنان در بی شوهری بسر برند، ولی در میان آن ملل كه مرگ ومیر فراوان بود هیچ شایستگی نداشت كه عده ای زن مجرد بمانند و تولید مثل نكنند. . . بی شك تعدد زوجات در اجتماعات ابتدایی امر متناسبی بوده، زیرا عده ی زنان بر مردان فزونی داشته است. از لحاظ بهبود نسل هم باید گفت كه سازمان تعدد زوجات بر تك همسری فعلی ترجیح داشته است، چه همان گونه كه می دانیم تواناترین و محتاطترین مردان عصر جدید غالباً طوری است كه دیر موفق به اختیار همسر می شوند و به همین جهت كم فرزند می آورند، در صورتی كه در آن ایام گذشته تواناترین مردان ظاهراً به بهترین زنان دست می یافته و فرزندان بیشتر تولید می كرده اند. به همین جهت است كه تعدد زوجات مدت مدیدی در میان ملتهای ابتدایی بلكه ملتهای متمدن توانسته است دوام كند و فقط در همین اواخر و در زمان ماست كه رفته رفته دارد از كشورهای خاوری رخت برمی بندد. در زوال این عادت، عواملی چند دخالت كرده است: زندگانی كشاورزی كه حالت ثباتی دارد سختی و ناراحتی زندگی مردان را تقلیل داد و مخاطرات كمتر شد و به همین جهت عدد مرد و زن تقریباً مساوی یكدیگر شد و در این هنگام چندزنی حتی در اجتماعات ابتدایی از امتیازات اقلیت ثروتمند گردید و توده ی مردم به همین جهت با یك زن بسر می برند و عمل «زنا» را چاشنی آن قرار می دهند! » .

گوستاو لوبون در تاریخ تمدن صفحه ی 507 می گوید: «در اروپا هیچ یك از رسوم مشرق به قدر تعدد زوجات بد معرفی نشده و در باره ی هیچ رسمی هم این قدر نظر اروپا به خطا نرفته است. نویسندگان اروپا تعدد زوجات را شالوده ی مذهب اسلام دانسته و در انتشار دیانت اسلام و تنزل و انحطاط ملل شرقی، آن را علة العلل قرار داده اند. آنها علاوه بر همه ی اعتراضات، نسبت به زنان مشرق هم ابراز همدردی نموده اند من جمله اظهار می كنند كه آن زنان بدبخت را زیر پنجه ی خواجه سرایان، سخت و شدید در چهار دیوار خانه مقید نگاه داشته اند و به مجرد حركت مختصری كه موجب رنجش و عدم رضایت خانه خدایان شود حتی ممكن است آنها را با كمال بیرحمی اعدام كنند. ولی تصور مزبور از جمله تصوراتی است كه هیچ مدرك و اساسی برای آن نیست. اگر خوانندگان این كتاب از اهل اروپا، برای مدت كمی تعصبات اروپایی را از خود دور سازند، تصدیق خواهند كرد كه رسم تعدد زوجات برای نظام اجتماعی شرق یك رسم عمده ای است كه به وسیله ی آن، اقوامی كه این رسم میان آنها جاری است روح اخلاقی ایشان در ترقی، و تعلقات و روابط خانوادگی آنها قوی و پایدار مانده و بالأخره در نتیجه ی همین رسم است كه در مشرق اعزاز و اكرام زن بیش از اروپاست. ما قبل از شروع به اقامه ی دلیل و اثبات مدعای خود، از ذكر این مطلب ناچاریم كه رسم تعدد زوجات ابداً مربوط به اسلام نیست، چه قبل از اسلام هم رسم مذكور در میان تمام اقوام شرقی از یهود، ایرانی، عرب و غیره شایع بوده است. اقوامی كه در مشرق قبول اسلام كردند از این حیث فایده ای از اسلام حاصل نكردند و تاكنون هم در دنیا یك چنین مذهب مقتدری نیامده كه این گونه رسوم مانند تعدد زوجات را بتواند ایجاد كند و یا آن را منسوخ سازد. رسم مذكور فقط بر اثر آب و هوای مشرق و در نتیجه ی خصایص نژادی و علل و اسباب دیگری كه به طرز زندگانی مشرق مربوط بوده پیدا شده است، نه اینكه مذهب آن را آورده باشد. . . در مغرب هم با وجود اینكه آب و هوا و طبیعت هیچ یك مقتضی برای وجود چنین رسمی نیست، معذلك رسم وحدت زوجه رسمی است كه ما آن را فقط در كتابهای قانون می بینیم درج است، والاّ خیال نمی كنم بشود این را انكار كرد كه در معاشرت واقعی ما اثری از این رسم (رسم وحدت زوجه) نیست. راستی من متحیرم و نمی دانم كه تعدد زوجات مشروع مشرق از تعدد زوجات سالوسانه ی اهل مغرب چه كمی دارد و چرا كمتر است؟ بلكه من می گویم كه اولی از هر حیث بهتر و شایسته تر از دومی است. اهل مشرق وقتیبلاد معظمه ی ما را سیاحت می كنند از این اعتراضات و حملات ما دچار بهت و حیرت گردیده متغیر می شوند. . . » .

آری، اسلام تعدد زوجات را ابتكار نكرد بلكه آن را از طرفی محدود ساخت و برای آن حداكثر قائل شد، و از طرف دیگر قیود و شرایط سنگینی برای آن مقرر كرد.

اقوام و مللی كه به دین اسلام گرویدند غالباً در میان خودشان این رسم وجود داشت و به واسطه ی اسلام مجبور بودند حدود و قیودی را گردن نهند.