یگانه قانون طبیعی در اجتماع مدنی قانون آزادی- مساوات است. تمام مقررات اجتماعی باید بر اساس دو اصل آزادی و مساوات تنظیم شود نه چیز دیگر، بر خلاف پیمان ازدواج كه در طبیعت جز اصلهای آزادی و مساوات قوانین دیگری نیز برای آن وضع شده است و چاره ای از رعایت و پیروی آن قوانین نیست. طلاق مانند ازدواج، قبل از هر قانون قراردادی در متن طبیعت دارای قانون است. همان طوری كه در آغاز كار و وسط كار یعنی در ازدواج باید رعایت قانون طبیعت بشود (ما قسمتهایی تحت عنوان خواستگاری و مهر و نفقه و مخصوصاً تحت عنوان تفاوتهای زن و مرد گفتیم) در طلاق نیز كه پایان كار است باید آن قوانین رعایت شود. سر به سر گذاشتن با طبیعت فایده ندارد. به قول الكسیس كارل: قوانین حیاتی و زیستی مانند قوانین ستارگان سخت و بیرحم و غیرقابل مقاومت است.

ازدواج وحدت و اتصال است و طلاق جدایی و انفصال. وقتی كه طبیعت، قانون جفتجویی و اتصال زن و مرد را به این صورت وضع كرده است كه از طرف یك نفر اقدام برای تصاحب است و از طرف نفر دیگر عقب نشینی برای دلبری و فریبندگی، احساسات یك طرف را بر اساس در اختیار گرفتن شخص طرف دیگر و احساسات آن طرف دیگر را بر اساس در اختیار گرفتن قلب او قرار داده است، وقتی كه طبیعت پایه ی ازدواج را بر محبت و وحدت و همدلی قرار داده نه بر همكاری و رفاقت، وقتی كه طبیعت منظور خانوادگی را بر اساس مركزیت جنس ظریفتر و گردش جنس خشن تر به گرد او قرار داده است، خواه ناخواه جدایی و انفصال و ازهم پاشیدگی این كانون و متلاشی شدن این منظومه را نیز تابع مقررات خاصی قرار می دهد.

در مقاله ی 15 از یكی از دانشمندان نقل كردیم كه: «جفتجویی عبارت است از حمله برای تصرف در مردان و عقب نشینی برای دلبری و فریبندگی در زنان. چون مرد طبعاً حیوان شكاری است، عملش تهاجمی و مثبت است و زن برای مرد همچون جایزه ای است كه باید آن را برباید. جفتجویی جنگ است و پیكار، و ازدواج تصاحب و اقتدار. » .

پیمانی كه اساسش بر محبت و یگانگی است نه بر همكاری و رفاقت، قابل اجبار و الزام نیست. با زور و اجبار قانونی می توان دو نفر را ملزم ساخت كه با یكدیگر همكاری كنند و پیمان همكاری خود را بر اساس عدالت محترم بشمارند و سالیان دراز به همكاری خود ادامه دهند، اما ممكن نیست با زور و اجبار قانونی دو نفر را وادار كرد كه یكدیگر را دوست داشته باشند، نسبت به هم صمیمیت داشته باشند، برای یكدیگر فداكاری كنند، هر كدام از آنها سعادت دیگری را سعادت خود بداند.

اگر بخواهیم میان دو نفر به این شكل رابطه محفوظ بماند باید جز اجبار قانونی تدابیر عملی و اجتماعی دیگری به كار بریم.

مكانیسم طبیعی ازدواج كه اسلام قوانین خود را بر آن اساس وضع كرده این است كه زن در منظومه ی خانوادگی محبوب و محترم باشد. بنابراین اگر به عللی زن از این مقام خود سقوط كرد و شعله ی محبت مرد نسبت به او خاموش و مرد نسبت به او بی علاقه شد، پایه و ركن اساس خانوادگی خراب شده؛ یعنی یك اجتماع طبیعی به حكم طبیعت از هم پاشیده است. اسلام به چنین وضعی با نظر تأسف می نگرد، ولی پس از آن كه می بیند اساس طبیعی این ازدواج متلاشی شده است نمی تواند از لحاظ قانونی آن را یك امر باقی و زنده فرض كند. اسلام كوششها و تدابیر خاصی به كار می برد كه زندگی خانوادگی از لحاظ طبیعی باقی بماند؛ یعنی زن در مقام محبوبیت و مطلوبیت و مرد در مقام طلب و علاقه و حضور به خدمت باقی بماند.

توصیه های اسلام بر اینكه زن حتماً باید خود را برای شوهر خود بیاراید، هنرهای خود را در جلوه های تازه برای شوهر به ظهور برساند، رغبتهای جنسی او را اشباع كند و با پاسخ منفی دادن به تقاضاهای او در او ایجاد عقده و ناراحتی روحی نكند، و از آن طرف به مرد توصیه كرده به زن خود محبت و مهربانی كند، به او اظهار عشق و علاقه نماید، محبت خود را كتمان نكند، و همچنین تدابیر اسلام مبنی بر اینكه التذاذات جنسی محدود به محیط خانوادگی باشد، اجتماع بزرگ محیط كار و فعالیتباشد نه كانون التذاذات جنسی، توصیه های اسلام مبنی بر اینكه برخوردهای زنان و مردان در خارج از كادر زناشویی لزوماً و حتماً باید پاك و بی آلایش باشد، همه و همه برای این است كه اجتماعات خانوادگی از خطرات ازهم پاشیدگی مصون و محفوظ بمانند.