بسم اللّه الرحمن الرحیم.

الحمد للّه رب العالمین بارئ الخلائق اجمعین و الصلوة والسلام علی عبد اللّه و رسوله و حبیبه و صفیّه و حافظ سرّه و مبلّغ رسالاته سیّدنا و نبیّنا و مولانا ابی القاسم محمّد و آله الطّیّبین الطّاهرین المعصومین. اعوذ باللّه من الشیطان الرجیم:

«لَقَدْ كانَ لَكُمْ فِی رَسُولِ اَللّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كانَ یَرْجُوا اَللّهَ وَ اَلْیَوْمَ اَلْآخِرَ وَ ذَكَرَ اَللّهَ كَثِیراً. » [1].

یكی از منابع شناخت كه یك نفر مسلمان باید دید و بینش خود را از آن راه اصلاح و تكمیل بكند، سیره ی وجود مقدس پیغمبر اكرم صلی الله علیه و آله است.

یك مقدمه ی كوچك یادآوری بكنم و آن اینكه یكی از نعمتهای خدا بر ما مسلمین و یكی از افتخارات ما مسلمین نسبت به پیروان ادیان دیگر این است كه از طرفی قسمت بسیار زیادی از سخنان پیغمبر ما- كه شك نیست كه سخن ایشان است، یعنی متواتر و مسلّم است- امروز در دست است، در صورتی كه هیچ یك از ادیان دیگر نمی توانند چنین ادعایی بكنند كه به صورت قطع بگویند فلان جمله جمله ای است كه از زبان مثلاً موسی علیه السلام و یا عیسی علیه السلام و یا یك پیامبر دیگر شنیده شده است؛ جمله های زیادی هست ولی آنقدرها مسلّم و قطعی نیست. و ما سخنان متواتر از پیغمبر خودمان زیاد داریم.

و از طرف دیگر تاریخ پیغمبر ما تاریخ بسیار روشن و مستندی است. در این جهت هم رهبران دیگر جهان با ما شركت ندارند. حتی دقایق و جزئیاتی از زندگی پیغمبر اكرم به صورت قطع و مسلّم امروز در دست است كه درباره ی هیچ كس دیگر چنین نیست؛ از سال و ماه و حتی روز تولدش و حتی روز هفتم تولدش، دوران شیرخوارگی اش، دورانی كه در صحرا زندگی كرده است، دوران قبل از بلوغش، مسافرتهایش به خارج عربستان، شغلهایی كه قبل از نبوت مجموعاً داشته است، ازدواجش در چه سن و سالی بوده است، چه فرزندانی برای او متولد شده اند و آنهاشان كه قبل از خودش از دنیا رفته اند در چه سنی از دنیا رفته اند، و امثال اینها. تا می رسد به دوران رسالت و بعثتش، كه اطلاعات دقیقتر می گردد چون حادثه ی بزرگی می شود: اول كسی كه به او ایمان آورد كه بود؟ دومین و سومین فرد كه بود؟ فلان كس در چه سالی ایمان آورد؟ چه سخنانی میان او و دیگران مبادله شد؟ چه كارهایی كرد؟ چه روشی داشت؟ در صورتی كه حضرت عیسی- كه نزدیكترین پیغمبر از پیغمبران بزرگ صاحب شریعت به ماست- اگر تأیید قرآن از او نبود كه مسلمانان عالم، عیسی را به حكم قرآن یك پیغمبر حقیقی و الهی دانسته اند، اصلاً عیسی را در دنیا نمی شد اثبات و تأیید كرد. خود مسیحیها از جنبه ی تاریخی اصلاً اعتقاد ندارند به تاریخ میلادی كه مثلاً می گویند از تاریخ میلاد حضرت مسیح 1975 سال گذشته است؛ یك حرف قراردادی است نه حقیقی. اگر ما می گوییم از هجرت پیغمبر ما 1395 سال قمری و 1354 سال شمسی گذشته است به اصطلاح مو لای درزش نمی رود، اما اینكه از میلاد مسیح 1975 سال گذشته باشد یك حرف قراردادی است و تاریخ آن را هیچ تأیید نمی كند. احتمال هست دویست سیصد سال قبل از این تاریخ بوده و احتمال می رود دویست سیصد سال بعد از اینتاریخ بوده است. و عده ای از مسیحیهای جغرافیایی- نه مسیحی ای كه ایمانی هم به مسیح داشته باشد- اساساً می گویند: آیا مسیحی در دنیا وجود داشته یا مسیح یك شخصیت افسانه ای است و او را ساخته اند؟ اصلاً در وجود مسیح شك می كنند. البته این حرف از نظر ما چرند است. قرآن [وجود مسیح را] تأیید كرده و ما از آن جهت كه به قرآن ایمان داریم، در این مطلب شك نداریم. [همچنین اینكه ] حواریّین عیسی چه كسانی بودند؟ انجیل در چه تاریخی و چند صدسال بعد از عیسای مسیح به صورت كتاب درآمد؟ چند انجیل بود؟ اینها همه مخدوش است. ولی برای ما مسلمین، این منبع، چه منبع گفتار و چه منبع رفتار پیغمبر اكرم به صورت دو منبع بسیار مسلّم و تا شعاع بسیار زیادی قطعی- نه فقط ظنّیِ قابل اعتماد- وجود دارد.

این مطلبی بود كه در مقدمه ی این بحث خواستم عرض كنم.

حال، آنچه ما موظفیم از وجود پیغمبر اكرم استفاده كنیم، هم در گفتار است و هم در رفتار، هم در قول است و هم در فعل؛ یعنی سخنان پیغمبر برای ما راهنما و سند است و باید از آن بهره بگیریم، و همچنین فعل و رفتار پیغمبر. در اینجا باید توضیحی برای این مطلب عرض كنم. اول این بحث را راجع به سخن و گفتار بكنم تا بعد در رفتار هم بتوانم توضیح بدهم.

---

[1] احزاب/21.