اما قرآن هرگز چنین حرفی نمی زند. قرآن داستان نزدیك شدن آدم به آن درخت را بعد از داستان «وَ عَلَّمَ آدَمَ اَلْأَسْماءَ كُلَّها ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَی اَلْمَلائِكَةِ فَقالَ أَنْبِئُونِی بِأَسْماءِ هؤُلاءِ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِینَ» [1]ذكر كرده است؛ یعنی آدم پیش از آن كه به بهشت برود و به او بگویند اینجا بمان، چشمش باز شده بود و همه ی حقایق عالم را آموخته بود، آدم بود و در بهشت بود نه یك حیوان چشم بسته ای در بهشت بود كه با خوردن آن میوه چشمش باز شد، آدم بود كه رفت به بهشت؛ چون آدم بود، عارف بود، شناخت داشت، شناسایی داشت و حقایق را می دانست. آدم را از این جهت بیرون كردند كه از آدمیّت خارج شد، با آن همه علم و معرفت اسیر هوی و هوسش شد، اسیر یك حرص شد، اسیر یك وسوسه و طمع شد. به او گفتند اینجا جای آدم است. آدم ناآدم شد كه از بهشت سقوط كرد. آدم به لوازم شناخت خود، به لوازم شناسایی خود عمل نكرد. شناخت، جهان بینی می دهد؛ جهان بینی ایدئولوژی می دهد و ایدئولوژی عمل می خواهد. من آدم هستم، همه ی حقایق را می دانم، این «می دانم» به من جهان را به شكل خاص نشان می دهد، و چون جهان را این گونه می بینم پس «باید و نباید» دارم. ولی من به باید و نباید نگاه نكنم، مسؤولیّت احساس نكنم، یك وسوسه گر بیاید و بگوید «آن درخت، درخت جاودانگی است، خدا حسودیش شد كه به تو گفت نخور، نه، برو از این درخت بخور» (آنها گفته اند آدم به این صورت وسوسه شد) و من بخورم ولی بعد آن درخت، درخت معرفت از كار درآید. نه، ای آدم! تو آدمی، تو شناخت داری، تو جهان بینی داری، تو ایدئولوژی داری؛ ایدئولوژی در نهایت امر عمل می خواهد (عمل هم دو جنبه دارد: جنبه ی منفی و جنبه ی مثبت) ، تقوا و خودنگهداری می خواهد؛ مگر می شود انسان ایدئولوژی داشته باشد ولی تاب تحمّل كوچك ترین محرومیّت را نداشته باشد؟ ! هم ایدئولوژی داشته باشم و هم هر جا هر چه دیدم [دنبالش بروم ] ، مثلاً چشمم به یك خوراكی بیفتد، آب دهانم راه بیفتد و دیگر نتوانم نخورم! آدم بودن تقوا و خودنگهداری می خواهد.

این است كه در منطق اسلام آدم به این دلیل از بهشت رانده شد كه به آن درجه ی چهارم شناخت خود عمل نكرد؛ یعنی شناخت، بعد جهان بینی پیدا كرد، بعد ایدئولوژی پیدا كرد و بعد ایدئولوژی، او را به عمل ملتزم كرد؛ به اینجا كه رسید، پایش لغزید، گفتند: برو بیرون. ولی تورات می گوید از اول به او گفتند شناخت پیدا نكن، چون شناخت پیدا كرد و چشمهایش باز شد به او گفتند برو بیرون، و آن درخت، درخت معرفت بود.

این است كه عرض می كنم كمتر اندیشه ای، فكری، نظریه ی تحریف شده ای، به اندازه ی این تحریفی كه در تورات وارد شده است به بشریّت و به عالم دین ضرر زدهاست. هنوز كه هنوز است، در دنیا این موج مطرح است كه یا علم یا دین، یكی از اینها.

پس قرآن قائل به ممنوعیت شناخت نیست بلكه قائل به امكان شناخت است. به چه دلیل قرآن قائل به امكان شناخت است؟ واضح است: وقتی قرآن دعوت به شناخت می كند، دعوت به یك امر ناممكن نمی كند. وقتی كه قرآن راجع به آدم اول، درجه ی شناختش را تا حدّ بی نهایت بالا می برد چه می خواهد بگوید؟ می خواهد بگوید: ای بشر! تو امكان شناخت بی نهایت داری(وَ عَلَّمَ آدَمَ اَلْأَسْماءَ كُلَّها) .

امام صادق روی یك تخته پوستی نشسته بودند؛ دست زدند به آن و فرمودند: «و حتی این كه زیر پای من است» یعنی چنین شناخت بی نهایتی برای آدم [حاصل شد] .

پس قرآن قائل به امكان شناخت است. داستان آدم پر از حكمت است. یكی از حكمتها و درسها و رمزهای داستان آدم مسئله امكان شناخت است؛ یعنی می خواهد به همه ی ما بگوید: ای انسانها! شما بچه ی آن آدمی هستید كه شناختش تا این حد بود، «بچّه آدم» هستید، بچه ی آدمی هستید كه شناخت بی نهایت پیدا كرد، پس به سوی شناخت بی نهایت بروید. بچّه ی آدم بودن از نظر قرآن مساوی است با بچه ی شناسا بودن؛ شما بچه ی شناخت هستید.

---