شیخ گفته است كه حركت در جوهر محال است، به این بیان كه اگر حركت در جوهر
واقع شود آیا آن نوعی كه در اول حركت هست در وسط حركت اشتدادی باقی است
مجموعه آثار شهید مطهری . ج11، ص: 409
یا باقی نیست. اگر نوعِ در وسط اشتداد همان نوع در اول حركت است پس حركت
در جوهر واقع نشده است زیرا تغییری كه پیدا شده، در غیر نوع است، یعنی در امر
عارض بر نوع و مشخِّصات فردی است. پس در اینجا حركتی عرضی- مثلاً
«استحاله» كه حركت در كیف است- صورت گرفته است نه حركت در جوهر.
اما اگر بگویید در وسط اشتداد، نوع اولیه دیگر باقی نیست معنایش این است كه
نوع جوهری اولیه باطل شده و نوع جوهری دیگری پدید آمده است. در این
صورت باز این حركت، حركت جوهری نیست بلكه بطلان یك جوهر و حدوث
یك جوهر دیگر است و چون حركت به طور غیرمتناهی قابل انقسام است، باید
بگوییم در یك زمان محدود جوهرهای غیرمتناهی حادث می شود كه محال است.