همان طور كه امروز روی كلمه ی «متافیزیك» بحثی در گرفته است كه چرا این
علم را «متافیزیك» می نامند و ریشه ی آن را به شكلی پیدا كرده اند، در قدیم هم بین
علما به صورت یك سؤال مطرح بوده است كه چرا این علم حكمت الهی را
[ما بعد الطبیعه ] می گویند و حال آنكه این تعبیر درست نیست. آنها توجه نداشتند
كه این كلمه را به غلط به «ما بعد الطبیعه» - یعنی آن چیزهایی كه به بعد از طبیعت
مربوط است- ترجمه كرده اند و بدون توجّه به اینكه این غلط از مترجم است
می دیدند كه این تعبیر با آن تطبیق نمی كند، از دو جهت:
جهت اوّل اینكه آن مسائلی كه ما «حكمت الهی» می نامیم اختصاص به ماوراء
طبیعت ندارد، بیشتر مسائل عامّ است. اصلا فلسفه یعنی مسائل كلّی، علم كلّی،
مسائلی كه اختصاص به جایی ندارد؛ فرقش با سایر علوم این است كه مسائل علوم
مسائل اختصاصی است، مثلا گیاه شناسی فقط مسائل مربوط به گیاه را بررسی
می كند ولی فلسفه مسائلش مسائل كلّی مربوط به هستی است، مسائلی كه به هیچ
جا اختصاص ندارد
[1].
جهت دیگر- كه بوعلی در شفا می گوید- این است كه اگر قرار بود كه این نام
را بگذارند چرا بگویند «ما بعد الطبیعه» ، باید بگویند «ما قبل الطبیعه» ، زیرا ماوراء
طبیعت تقدّم دارد بر طبیعت نه اینكه تأخّر داشته باشد از طبیعت.
ولی چون بحث لفظی بوده است بعدها به آن اهمیتی نداده اند.
مجموعه آثار شهید مطهری . ج9، ص: 26
[1] - یعنی مسائل فلسفه همان امور عامّه است به اصطلاح.
استاد: بله، امور عامه است ولی غیر امور عامه اش هم همین طور است؛ مثلا خدا از آن
جهت مورد بحث واقع می شود كه اختصاص به هیچ موجود خاصی ندارد.