این بنده که قلم بدست گرفته،مقاله یا کتاب نوشته ام،تنها چیزی که در همه نوشته هایم آن را هدف قرار داده ام، حل مشکلات و پاسخگویی به سوالاتی است که در زمینه مسایل اسلامی در عصر ما مطرح است. نوشته های این بنده،برخی فلسفی،برخی اجتماعی،برخی اخلاقی،برخی فقهی و برخی تاریخی است. با اینکه موضوعات این نوشته ها کاملا با یکدیگر مغایر است،هدف کلی از همه اینها،یک چیز بوده و بس.
این بنده،هرگز مدعی نیست موضوعاتی که خودش انتخاب کرده و درباره آنها قلمفرسایی کرده است،لازمترین موضوعات بوده است،تنها چیزی که ادعا دارد،این است که به حسب تشخیص خودش از این اصل تجاوز نکرده،که تا حدی که برایش مقدور است،در مسایل اسلامی عقده گشایی کند و حتی الامکان حقایق اسلامی را،آنچنان که هست ارائه دهد.فرضا نمی تواند جلو انحرافات علمی را بگیرد،باری حتی الامکان با انحرافات فکری مبارزه نماید و مخصوصا مسایلی را که دستاویز مخالفان اسلامی است،روشن کند و در این جهت الاهم فالاهم را-لااقل به تشخیص خود-رعایت کرده است. «1»
شهید بزرگوار،استاد مرتضی مطهری،با این بینش و منش وارد حوزه اندیشه شود تا بتواند تفکرات ناب اسلامی را به محلی که مورد نیاز است برساند.ایشان با قوت فکری و اندیشه صائب خود در دهه های 50-1340 وارد میدانهایی شد که تا آن زمان هیچکس در زمینه مسایل اسلامی وارد آن نشده بود و با تفکرات وارداتی غربی و شرقی به چالش علمی عمیق،وسیع و تمام نشدنی پرداخت و در جبهه مقابله با مارکسیسم و تفکرات غربی و لیبرالیسم دست به یک جهاد هوشمندانه زد و با توان علمی و ایمان راسخ و اعتماد به نفس،موفقیت های بزرگی بدست آورد و با قدرت اجتهاد و انصاف و ادب علمی،روشی متقن و به دور از تحجر و التقاط برای معرفی اسلام و مقابله با کج اندیشی و انحراف ایجاد کرد و پایه های افکار مورد نیاز جامعه اسلامی و انقلابی را تاسیس نمود و نقش موثری در جریان فکری اسلامی و شکل گیری نظام اسلامی بر جای گذاشت و بصورت سنگری امن برای جوانان طالب و علاقه مند فکر اسلامی در حوزه ها و دانشگاهها درآمد تا بتوانند زیر سایه این تفکر عمیق و مستحکم،دین خود را حفظ کنند و دستاوردهای نوین فکری داشته باشند و از آن دفاع نمایند. «2»
اندیشه های این روشنفکر مسلمان که هنوز و پس از گذشت بیش از دو دهه از فنا شدن جسم فناپذیرش،نه تنها در ایران که در تمام جوامع اسلامی زنده است، حقیقتا بعنوان پاسخگوی جدی ترین نیاز معرفتی بشر امروز یعنی جرعه ای از اندیشه ناب اسلامی،در بین اندیشمندان و متفکرین سراسر دنیا مطرح است و بشریت،راهی ندارد جز اینکه خود را به این حقایق اسلامی نزدیک کند که بقول شهید آوینی:عالم در محاصره حقیقت است.
علیرغم اینکه عمق نفوذ تفکرات شهید مطهری درهای هدایت فکری و روحی را بر روی چندین نسل از جوانان ایران و بسیاری دیگر از بلاد اسلامی و غیر اسلامی گشوده است و می گشاید،اما اقتضائات امروز انقلاب ما،مسایل جدیدی را بر ما تحمیل کرده و با بهایی از راههای نرفته را پیش رو داریم که باید با چشمانی باز آنها را بشناسیم و مسیر خود را بدرستی بیابیم.نظر خود شهید بزرگوار نیز در این زمینه،قابل توجه است.عصر ما،از نظر دینی و مذهبی-خصوصا برای طبقه جوان-عصر اضطراب،دودلی و بحران است.مقتضای عصر و زمان،یک سلسله تردیدها و سوالها بوجود آورده و سوالات کهنه و فراموش شده را نیز از نو مطرح ساخته است. «3»
البته خود شهید مطهری نیز در برخورد با این مسایل و سوالات و شبهاتی که پیش می آید معتقد است:آیا باید از این شک و تردیدها و پرس وجوها-که گاهی به حد افراط می رسد-متاسف و ناراحت بود؟ به عقیده من،هیچگونه ناراحتی ندارد.شک مقدمه یقین،پرسش مقدمه وصول و اضطراب مقدمه آرامش است.شک معبر خوب و لازمی است.هرچند منزل و توقفگاه نامناسبی است.اسلام که این همه دعوت به تفکر و ایمان میکند،بطور ضمنی می فهماند که حالت اولیه بشر،جهل و شک و تردید است و با تفکر و اندیشه صحیح،باید به سر منزل ایقان و اطمینان برسد...آنچه می تواند مایه تاسف باشد،این است که شک یک فرد او را به سوی تحقیق نراند و یا شکوک اجتماعی افرادی را برنیانگیزد که پاسخگوی نیازهای اجتماع در این زمینه بوده باشند. «4»
این ابراز تاسف شهید مطهری،هشداری است برای متولیان فکری و فرهنگی جامعه و اندیشمندان چرا که چالشهای ایجاد شده پیش روی تفکر اسلامی،پس از انقلاب اسلامی ایران و فراگیر شدن ایده حرکتهای انقلابی به سبک انقلاب ما، اشکال جدیدتری به خود گرفته است و نیاز است تا با توجه به سرمایه های عظیم فکری و فرهنگی مان سعی کنیم تا حد اکثر ظرفیت اندیشه و تفکر اسلامی را در جامعه خودمان ایجاد کنیم تا نمونه ای را که چشم های تشنه زیادی در جهان نظاره گر آن هستند،به حد کمال نزدیک تر کنیم.
و قطعا لازم است تا جهت انجام این کار و ورود در عرصه های جدیدی از تفکر و اندیشه اسلامی در شهید مطهری متوقف نشویم.با توجه به اینکه بسیاری از نیازهای فکری و روحی زمان ما،توسط آثار شهید مطهری که حد اقل ربع قرن قدمت دارند برطرف می شود،اما نیازهای جدیدی نیز ایجاد شده است که عدم پاسخگویی سریع و صحیح به برخی از آنها،سبب ایجاد برخی ناهنجاریهای فکری و روحی در جامعه ما و مخصوصا در بین نسل جوان شده است.
با توجه به این مساله،لازم است تا اندیشمندان و متفکرین مسلمان،بحث زمان شناسی و رعایت مقتضیات زمان را بیش از پیش جدی بگیرند و حداقل متناسب با سرعت تحولات فکری بشر،حرکت کنند تا در قرنی که به اعتراف استراتژیستهای نظام سلطه جهانی قرن اسلامی است بتوانیم از حد اکثر ظرفیتهای موجود در تفکر اسلامی،برای پیشبرد جوامع بشری بهره ببریم.

پی نوشتها:

(1)-عدل الهی،صفحات 14 و 15

(2)-پیام رهبر معظم انقلاب به همایش حکومت مطهر

(3)-عدل الهی،صفحات 13 و 14

(4)-همان