خاندان بزرگ و معروف یثربی كاشانی از سادات نجیب كاشان هستند كه سابقه دیرینه‌ای در علم، تقوا و ادب دارند، و علامه میرسید علی یثربی یكی از چهره‌های نامدار و ماندگار این سلسله است كه فقیهی محقق، مجتهدی اصولی و عالمی متقی و پرهیزگار بود.

 او در شهر مقدس كربلا دیده به جهان گشود و تنها پنج سال از بهار عمرش می‌گذشت كه همراه والد عالم و فاضلش، آیة‌اللّه سید محمدرضا یثربی به كاشان بازگشت. وی كه كودكی مستعد و باهوش بود، پس‌از فراگیری خواندن و نوشتن، مقدمات دروس دینی وحوزوی را نزد پدر و بعضی اساتید كاشان شروع كرد و تا پایان دوره سطح ادامه داد، سپس با راهنمایی پدرش برای ادامه تحصیلات عالی حوزوى، عازم حوزه علمیه نجف اشرف شد و در این حوزه با بركت در دروس خارج فقه و اصول اعاظم و اساتید بزرگ به‌طور مستمر شركت كرد تا با كسب بهره‌های علمی و اخلاقی به درجات عالیه علم و كمال دست یافت. این فقیه محقق، از جایگاه ویژه‌ای نزد اساتید خود، مخصوصا آقا ضیاءالدین عراقی برخوردار بود و در جمع شاگردان ایشان، هم‌چون ستاره‌ای می‌درخشید.

مؤلف كتاب آینه دانشوران می‌نویسد: مرحوم آیة‌اللّه آقا ضیاءالدین عراقی به میر سید علی یثربی فرموده بود: در میان تلامذه سیدنا الاستاذ، آقا سید محمد فشاركی اصفهانى، سید علی یزدی لب‌خندقی بود كه استاد، موقع حركتش، وی را با اشك بدرقه كرد و از جدایی او هنگام بازگشت به ایران سوخت. در میان شاگردان من نیز شما موقعیت خاصی داری و مرا با جدایی و فراق خود، مبتلا به حسرت می‌نمایى. چنا‌ن‌چه آقا شیخ ذبیح‌اللّه قوچانی هم كه خود از شاگردان آقا ضیاء و از هم‌درسان آقا سیدعلی یثربی بود، گفته است: در درس آقا ضیاء حاضر بودیم، یكی از شاگردان ممتاز آقا ضیاء، از وی سؤالی كرد كه آقا ضیاء در پاسخ فرمود: خدا مثل آقا سید علی یثربی را از من می‌گیرد و تو را با من مواجه می‌كند

 آیة‌اللّه یثربی پس از هفت سال اقامت در نجف اشرف به درخواست پدر، به كاشان بازگشت و به امر تدریس و اقامه جماعت مشغول شد. ایشان در سفری كه به همراه پدرش به قم داشت، در دیدار با آیة‌اللّه‌العظمی حاج شیخ عبدالكریم حایرى، پیشنهاد ایشان را جهت اقامت در قم پذیرفت و به تدریس و تربیت شاگردان پرداخت.

 این عالم ربانی پس‌از چند سال تدریس سطوح عالی و تربیت شاگردانی زبده، به تدریس خارج اصول پرداخت كه علاوه بر شاگردان دوره سطح عالی ایشان، برخی از فضلا و بزرگان حوزه نیز در این درس شركت می‌كردند و از فیض حضورش بهره‌مند می‌شدند. این دوره كه هفت سال به‌طول انجامید، بركات زیادی برای حوزه نوپای قم به همراه داشت و شاگردان محقق و زبده‌ای تربیت شدند كه هركدام مایه افتخار روحانیت شدند.

 آیة‌اللّه یثربی در سال 1347 قمری كه پدر فاضلش به رحمت ایزدی پیوست، به كاشان بازگشت و در جای پدر به اقامه جماعت، تدریس، تربیت طلاب و امور دینی مردم پرداخت. و تا زمانی كه مرحوم حاج شیخ عبدالكریم حایری زنده بودند، هرماه یك بار به دیدار ایشان در قم می‌رفت و در مسایل مهم، مشورت و گفتگو می‌كردند. آیة‌اللّه یثربی علاوه برجامعیت علمى، عالمی آگاه به زمان بود و نسبت به حیله‌گری غربی‌ها برای ایجاد فتنه در میان مسلمانان و حذف تدریجی اسلام توسط استعمارگران مخصوصا استعمار پیر انگلیس، حساس و آگاه بود و پیوسته خطر آن را گوشزد می‌كرد، به‌طوری‌‌كه این سخن وی كه اگر دو خروس در محله به هم بپرند، زیر سر انگلیس است، در بین مردم و مریدان ایشان، مشهور و ورد زبان شده بود. ایشان درباره محمدرضا شاه كه در ابتدای كار، مردم فریب ظواهر او را خورده بودند، می‌فرمود: این، از پدرش بدتر است، زیرا پدرش بی‌سواد بود و این در اروپا درس خوانده است.

 این فقیه و اصولی بزرگ با این كه در شمار مراجع تقلید به حساب می‌آمد، اما در مسأله تقلید، مردم را به مرجع عام شیعه، آیة‌اللّه‌العظمی بروجردی قدس‌سره ارجاع می‌داد. زندگی‌اش ساده و مردی بسیار متواضع بود، و بیشتر اوقات، مردم به خاطر سادگی در لباسش، او را با خادم منزلش اشتباه می‌گرفتند از نظر مال و ثروت، از خودش چیزی نداشت و آن‌چه از وجوهات شرعیه به دستش می‌رسید، بین فقرا تقسیم می‌كرد. یك بار چند نفری از اهالی كاشان خواستند ایشان را به حج ببرند، اما او عذر آورد؛ یكی از آنها سئوال كرد كه چرا به حج نمی‌روید؟ فرمود: با این پولی كه می‌خواهید خرج من كنید، بروید به اهالی فقیر منطقه كمك كنید.

حضرت آیة‌اللّه مرعشی نجفی كه در حوزه‌های علمیه مختلف، از علم و كمالات ده‌ها استاد بزرگ علوم عقلی و نقلی بهره بردند، درباره استادشان آقا میرسیدعلی یثربی چنین گفته‌اند: لسان حقیر، الكن است از جلالت ایشان و تقوا و دیانتش؛ به‌قدری این مرد، محكم بود در دیانت، و به‌قدری باتقوا و پرهیزگار و وارسته و بی‌آلایش، كه اصلا و ابدا به خود نمی‌گرفت كه من كسی هستم. رفتارش مثل یك طلبه عادی بود... یكی دیگر از ویژگی‌های این فقیه فرهیخته، عشق و علاقه شدید به اهل بیت علیهم‌‌السلام به ویژه حضرت اباعبداللّه‌الحسین علیه‌السلام بود. یكی از طلاب می‌گوید: از آیة‌اللّه یثربی سؤال كردم كه علت موفقیت شما در امر تحصیل چه بود؟ فرمود: توسلات به اهل بیت عصمت و طهارت. ایشان همه ساله روزهای تاسوعا و عاشورا در بقعه حبیب بن موسی علیه‌السلام منبر می‌رفت و پس از وعظ و نصیحت، به طور مفصل روضه می‌خواند. در یكی از منبرها فرمود: من اگر چه روضه‌خوان نیستم، ولی افتخار می‌كنم كه خاك قدم روضه‌خوان‌ها را سرمه چشمم كنم.

یكی از فضلا از آیة‌اللّه یثربی نقل كرده كه آن مرحوم فرمود: زمانی كه در نجف تحصیل می‌كردم، مدتی حقوق ماهیانه‌ام به دستم نرسید و نذر كردم از نجف به كربلا بروم. وقتی به كربلا رسیدم، بعداز زیارت امام حسین علیه‌السلام و 72 تن، فكر می‌كردم كه به كدام یك از شهدا متوسل شوم، بعد از مدتی به حضرت قاسم فرزند امام حسن علیهما‌السلام متوسل شدم، دقایقی نگذشت كه شخصی از پشت‌سر، مرا صدا كرد و گفت: آقا میرسیدعلی صدتومان برای شما از كاشان رسیده است توصیه‌های ارزشمندی از آیة‌اللّه یثربی باقی مانده كه به برخی از آنها اشاره می‌شود:

طلبه خوب، اگر ضعف او را ببرد، به سوی كسی دست دراز نمی‌كند.

‌تمام علما و مراجع، باید با آقای بروجردی موافق باشند و تا زنده است، نیازی به نوشتن رساله دیگری نیست، چون عَلَم به دست آقای بروجردی است، رساله هم باید یكی باشد.

تاریخ بخوانید و بدانید كه تاریخ چیزها یاد می‌دهد. ‌ ‌تحقیقی باشید، نه تقلیدى، اگر تقلیدى؛ باشید ابن‌الوقت می‌شوید.

‌‌این فقیه عالی‌قدر پس‌از یك عمر تلاش و خدمت خالصانه به اسلام، سرانجام در سحرگاه پنجم رجب‌المرجب 1379 قمری برابر با سیزدهم دی ماه 1338 شمسی براثر عارضه قلبی دعوت حق را لبیك گفت و به دیار باقی شتافت. انتشار خبر فقدان این عالم ربانی، حوزه‌های علمیه و خطه‌عالم پرور كاشان را در سوگ و ماتم فرو برد. ‌ ‌

طوبی له و حسن ماب [1]

تولد: 1311 قمریمحل تولد: كربلا

وفات: 1379 قمری‌ ‌عمر: 68 سال

مزار: كاشان– جوار مرقد امامزاده حبیب‌بن موسی علیه‌السلام

‌اساتید: حضرات آیات آقا ضیاء‌الدین عراقى، میرزا محمد حسین نائینى، سید ابوالحسن اصفهانى، سید محمد كاظم یزدى، سید محمد رضا كاشانی والد فاضلش و... .

شاگردان: بزرگانی چون سید محمد محقق داماد، امام خمینى، میرزا هاشم آملى، سید شهاب الدین مرعشی نجفى، میرزا خلیل كمره‌ای و... .آثار: رساله سفینة النجاة، حاشیه بر عروةالوثقى، جزواتی در اصول و ... .