خاندان بزرگ و معروف یثربی كاشانی از سادات كاشان هستند كه سابقه دیرینه ای در علم، تقوا و ادب دارند، و علامه میر سید علی یثربی یكی از چهره های نامدار و ماندگار این سلسله و فقیهی محقق، مجتهدی اصولی و عالمی متقی و پرهیزگار بود.

او در شهر مقدس كربلا دیده به جهان گشود و در پنج سالگی همراه پدر عالم و فاضلش، آیة اللّه سید محمدرضا یثربی به كاشان بازگشت. وی پس از فراگیری خواندن و نوشتن، مقدمات دروس دینی و حوزوی را نزد پدر و بعضی اساتید كاشان شروع كرد و تا پایان دوره سطح ادامه داد و سپس برای ادامه تحصیلات عالی حوزوى، عازم حوزه علمیه نجف اشرف شد و در این حوزه با بركت در دروس خارج فقه و اصول اعاظم و اساتید بزرگ به طور مستمر شركت كرد. این فقیه محقق، از جایگاه ویژه ای نزد اساتید خود، مخصوصا آقا ضیاءالدین عراقی برخوردار بود و در جمع شاگردان ایشان، هم چون ستاره ای می درخشید.

مؤلف كتاب آینه دانشوران می نویسد: مرحوم آیة اللّه آقا ضیاءالدین عراقی به میر سید علی یثربی فرموده بود: در میان تلامذه سیدنا الاستاذ، آقا سید محمد فشاركی اصفهانى، سید علی یزدی لب خندقی بود كه استاد، موقع حركتش، وی را با اشك بدرقه كرد و از جدایی او هنگام بازگشت به ایران سوخت. در میان شاگردان من نیز شما موقعیت خاصی داری و مرا با جدایی و فراق خود، مبتلا به حسرت می نمایى. چنانچه آقا شیخ ذبیح اللّه قوچانی هم كه خود از شاگردان آقا ضیاء و از هم درسان آقا سیدعلی یثربی بود، گفته است: در درس آقا ضیاء حاضر بودیم، یكی از شاگردان ممتاز آقا ضیاء، از وی سؤالی كرد كه آقا ضیاء در پاسخ فرمود: خدا مثل آقا سید علی یثربی را از من می گیرد و تو را با من مواجه می كند

آیة اللّه یثربی پس از هفت سال اقامت در نجف اشرف به درخواست پدر، به كاشان بازگشت و به امر تدریس و اقامه جماعت مشغول شد. ایشان در سفری كه به همراه پدرش به قم داشت، در دیدار با آیة اللّه العظمی حاج شیخ عبدالكریم حایرى، پیشنهاد ایشان را جهت اقامت در قم پذیرفت و به تدریس و تربیت شاگردان پرداخت.

این عالم ربانی پس از چند سال تدریس سطوح عالی و تربیت شاگردانی زبده، به تدریس خارج اصول پرداخت كه علاوه بر شاگردان دوره سطح عالی ایشان، برخی از فضلا و بزرگان حوزه نیز در این درس شركت می كردند و از فیض حضورش بهره مند می شدند. این دوره كه هفت سال به طول انجامید، بركات زیادی برای حوزه نوپای قم به همراه داشت و شاگردان محقق و زبده ای تربیت شدند كه هركدام مایه افتخار روحانیت شدند.

آیة اللّه یثربی در سال 1347 قمری كه پدر فاضلش به رحمت ایزدی پیوست، به كاشان بازگشت و در جای پدر به اقامه جماعت، تدریس، تربیت طلاب و امور دینی مردم پرداخت و تا زمانی كه مرحوم حاج شیخ عبدالكریم حایری زنده بودند، هر ماه یك بار به دیدار ایشان در قم می رفت و در مسایل مهم، مشورت و گفتگو می كردند.

آیة اللّه یثربی علاوه برجامعیت علمى، عالمی آگاه به زمان بود و نسبت به حیله گری غربی ها برای ایجاد فتنه در میان مسلمانان و حذف تدریجی اسلام توسط استعمارگران مخصوصا استعمار پیر انگلیس، حساس و آگاه بود و پیوسته خطر آن را گوشزد می كرد، به طوری كه این سخن وی كه اگر دو خروس در محله به هم بپرند، زیر سر انگلیس است، در بین مردم و مریدان ایشان، مشهور و ورد زبان شده بود. ایشان درباره محمدرضا شاه كه در ابتدای كار، مردم فریب ظواهر او را خورده بودند، می فرمود: این، از پدرش بدتر است، زیرا پدرش بی سواد بود و این در اروپا درس خوانده است.

این فقیه و اصولی بزرگ... با این كه در شمار مراجع تقلید به حساب می آمد، اما در مسأله تقلید، مردم را به مرجع عام شیعه، آیة اللّه العظمی بروجردی قدس سره ارجاع می داد. زندگی اش ساده و مردی بسیار متواضع بود، و بیشتر اوقات، مردم به خاطر سادگی در لباسش، او را با خادم منزلش اشتباه می گرفتند از نظر مال و ثروت، از خودش چیزی نداشت و آن چه از وجوهات شرعیه به دستش می رسید، بین فقرا تقسیم می كرد. یك بار چند نفری از اهالی كاشان خواستند ایشان را به حج ببرند، اما او عذر آورد؛ یكی از آنها سئوال كرد كه چرا به حج نمی روید؟ فرمود: با این پولی كه می خواهید خرج من كنید، بروید به اهالی فقیر منطقه كمك كنید.

حضرت آیة اللّه مرعشی نجفی كه در حوزه های علمیه مختلف، از علم و كمالات ده ها استاد بزرگ علوم عقلی و نقلی بهره بردند، درباره استادشان آقا میرسیدعلی یثربی چنین گفته اند: لسان حقیر، الكن است از جلالت ایشان و تقوا و دیانتش؛ به قدری این مرد، محكم بود در دیانت، و به قدری باتقوا و پرهیزگار و وارسته و بی آلایش، كه اصلا و ابدا به خود نمی گرفت كه من كسی هستم. رفتارش مثل یك طلبه عادی بود...

یكی دیگر از ویژگی های این فقیه فرهیخته، عشق و علاقه شدید به اهل بیت علیهم السلام به ویژه حضرت اباعبداللّه الحسین علیه السلام بود. یكی از طلاب می گوید: از آیة اللّه یثربی سؤال كردم كه علت موفقیت شما در امر تحصیل چه بود؟ فرمود: توسلات به اهل بیت عصمت و طهارت. ایشان همه ساله روزهای تاسوعا و عاشورا در بقعه حبیب بن موسی علیه السلام منبر می رفت و پس از وعظ و نصیحت، به طور مفصل روضه می خواند...

توصیه های ارزشمندی از آیة اللّه یثربی باقی مانده كه به برخی از آنها اشاره می شود:

طلبه خوب، اگر ضعف او را ببرد، به سوی كسی دست دراز نمی كند.

تمام علما و مراجع، باید با آقای بروجردی موافق باشند و تا زنده است، نیازی به نوشتن رساله دیگری نیست، چون عَلَم به دست آقای بروجردی است، رساله هم باید یكی باشد.

تاریخ بخوانید و بدانید كه تاریخ چیزها یاد می دهد.

تحقیقی باشید، نه تقلیدى، اگر تقلیدى؛ باشید ابن الوقت می شوید.

این فقیه عالی قدر پس از یك عمر تلاش و خدمت خالصانه به اسلام، سرانجام در سحرگاه پنجم رجب المرجب 1379 قمری برابر با سیزدهم دی ماه 1338 شمسی براثر عارضه قلبی دعوت حق را لبیك گفت و به دیار باقی شتافت.

طوبی له و حسن ماب

-----

منبع: گلشن ابرار ج/6 علمای بزرگ شیعه